اقتباس در ایران نوپا است

مراسم رونمایی از رمان مصور (گرافیک نوول) «جمشید طلوع 2» از مجموعه گرافیک نوول‌های انیمیشن «آخرین داستان» با حضور محمد چرمشیر، نمایشنامه‌نویس و اشکان رهگذر، نویسنده، عصر روز یک‌شنبه ۱۵ اسفند هم‌زمان با شروع به کار دهمین جشنواره بین‌المللی پویانمایی تهران در غرفه استودیو هورخش برگزار شد.

به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، این مراسم با صحبت‌های اشکان رهگذر کارگردان و نویسنده انیمیشن بلند سینمایی «آخرین داستان» شروع شد.
او درباره انتشار گرافیک نوول‌ها، گفت: «شاید برخی در جریان انتشار این گرافیک نوول‌ها نباشند. ما تصمیم گرفتیم مجموعه هشت جلدی رمان مصور یا بهتر بگویم گرافیک نوول برای معرفی شخصیت «جمشید» و یکی دیگر از شخصیت‌های مرموز فیلم منتشر کنیم. داستان چهار جلد اول این گرافیک نوول‌ها به‌پیش از شروع قصه «آخرین داستان» برمی‌گردد.»
او با معرفی فائزه سپهرصادقیان به‌عنوان سرپرست تصویرگران و شیوا گل‌محمدی و داوود دیبا به‌ عنوان اعضای تیم تصویرگری گرافیک نوول «جمشید طلوع»، بیان کرد: «ما جلد نخست «جمشید طلوع» را در دی‌ امسال رونمایی کردیم، شاید برایتان جالب باشد که بدانید نیمی از تیراژ گرافیک نوول  «جمشید طلوع 1» در عرض دو هفته به فروش رفت. بنابراین ما تصمیم گرفتیم مخاطبان را زیاد منتظر جلد دوم این گرافیک نوول نگذاریم. با این‌که زمان کمی داشتیم اما در عرض دو ماه جلد بعدی را به انتشار رساندیم.»
رهگذر با اشاره به این‌که تمام عواید فروش این گرافیک نوول در مراسم رونمایی به بنیاد کودک اهدا می‌شود، درباره این بنیاد گفت: «بنیاد کودک موسسه‌ای خیریه است که از سال  1373 در ایران و آمریکا فعالیت خودش را آغاز کرده است. این موسسه آموزش محور است و به تسهیل شرایط آموزش و تحصیل دانش‌آموزان کمک می‌کند.»
او افزود: «اقتباس بسیار ریسک‌پذیر است و من به‌عنوان نویسنده‌ای که تازه‌کارم را شروع کرده‌ام نیاز به مشورت با کسی باتجربه‌تر و از سطحی بالاتر داشتم تا به من کمک کند و محمد چرمشیر کسی بود که توانستم از او برای این کار کمک بگیرم.»
در ادامه این مراسم چرمشیر با اشاره به دست اندرکاران این گرافیک نوول‌ها، گفت: «گروهی جوان و دلیر وارد این عرصه شده‌اند و این موضوع بسیار امیدوار کننده است. آن‌ها دارند تلاش می‌کنند تا این رشته هنری هم در کنار دیگر رشته‌های هنری به بالندگی برسد.»
او افزود: «ما به دلایل بسیاری نتوانستیم در زمینه تصویرسازی آن‌طور که غربی‌ها پیش رفتند، جلو برویم. تصویرسازی کتاب اولین بار با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال 48 شروع شد. تا قبل از آن تصویرسازی‌هایی که برای کتاب صورت می‌گرفت، خیلی جدی نبود. کمی هم که جدی شدند، شکل و شمایلشان در حد کتاب باقی ماند و خیلی مورد استقبال قرار نگرفتند.»
ویرایشگر گرافیک نوول «جمشید طلوع» عنوان کرد: «کتاب‌های 28 جلدی تن تن، تنها کمیک‌هایی بودند که مورد استقبال قرار گرفتند. درحالی‌که در جهان بیرون از اینجا این کمیک‌ها به‌عنوان صنعت مطرح ‌شده بودند. به این محدوده زمانی نگاه کنید، کاری که شما انجام می‌دهید، کار جوانی است. بنابراین ما هنوز جا داریم تا اشتباه کنیم. نباید بترسیم. چون هنوز در این رشته باید آزمون ‌و خطای بسیاری کنیم.»
او ادامه داد: «به خاطر همین در کاری که هنرمندان هورخش انجام دادند، خیلی نگران نبودم. می‌دانستم ما قرار است در زمانی معین اثری درخور توجه را روی میز مخاطبان قرار دهیم. این اقدام کمک خواهد کرد تا این عرصه که هنوز چشم‌اندازش میان غبار قرار دارد، روشن‌تر شود.»
چرمشیر با اشاره به اقتباس این گرافیک نوول از شاهنامه توضیح داد: «اما در مورد «اقتباس»، آنچه ما در ایران به‌عنوان اقتباس می‌شناسیم مقوله جوانی است. شاید صد سال و اندکی باشد که ما در حال اقتباس هستیم و در طول تاریخ صد سال سن زیادی نیست.»
او ادامه داد: «اقتباس در ایران از دوران ناصرالدین‌شاه شروع شد، زمانی که او به فرنگ رفت و تئاتر دید و از آن خوشش آمد. فقط خوشش آمد، یعنی هیچ آگاهی یا بینشی نسبت به آن نداشت. فقط می‌خواست تئاتر را در کشورش داشته باشد. بنابراین مترجمان مجبور شدند تا نمایش‌نامه‌ها را ترجمه کنند و نیازهای خودشان را اعلام کنند. اولین مشکلی که به آن برخوردند این بود که اسامی خارجی را نمی‌شناختند. بنابراین سباستین به احمد تغییر پیدا کرد. اما احمد آقا که در پاریس نیست؟! بنابراین جغرافیای آن هم ‌تغییر پیدا کرد. بدین شکل مهره‌ها تغییر کردند و ما وارد جریان اقتباس شدیم. بعد کمی شخصیت‌ها تغییر پیدا کردند. شاید با شنیدن این توضیحات به نظرتان این ماجرا خنده‌دار باشد اما واقعیت این است که «اقتباس» در ایران به همین سادگی آغاز شد.»
چرمشیر با بیان این‌که اقتباس در شکل امروزی‌اش دیگر بر اساس آسان‌سازی اتفاق نمی‌افتد گفت: «امروز ما از اقتباس هدف دیگری را دنبال می‌کنیم. درواقع داستان‌ها یا نمایشنامه‌هایی را مورد اقتباس قرار می‌دهیم که به لحاظ شرایط یا اندیشه به ما نزدیک هستند.»
او با مطرح کردن این سؤال که در اقتباس تا چه میزان می‌توانیم دست به تغییرات بزنیم بیان کرد: «زمانی که از اقتباس صحبت می‌کنیم می‌توانیم اجزا را در یک محدوده مشخص تغییر دهیم. مثلاً اگر می‌خواهیم اثری از مولیر را ایرانی کنیم نباید از چارچوب داستان خارج شویم. اما لفظ دیگری که از سال 1970 میلادی مطرح‌شده که در ایران ترجمه مناسبی ندارد با عنوان «بازخوانی» این امکان را می‌دهد که حتی از چارچوب داستان هم خارج شویم».
چرمشیر در ادامه توضیح داد: «در واقع کارگردان‌ها علاقه داشتند تا یک جز از داستان را که برایشان اهمیت داشت را بیرون بکشند و آن را بزرگ کنند. در بازخوانی این اتفاق صورت می‌گیرد اما موضوع ما این نیست که کدام را دوست داریم، بلکه باید به این توجه کنیم که کدام‌یک از این شیوه‌ها نیاز ما است».
ویرایشگر «جمشید طلوع» تاکید کرد: «امیدوارم روزی برسد که ما بسیار گسترده‌تر وارد این عرصه شویم و این رشته هم مانند دیگر رشته‌های هنری در کشور ما مورد توجه قرار بگیرد».
در پایان این مراسم جشن امضای این کتاب برگزار شد.
دهمین جشنواره بین‌المللی پویانمایی تهران از 15 اسفند در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آغاز شد و تا 19 اسفند ادامه دارد.