خورشید بالای سر مرکز 44

«مرکز علوم» یکی از جدیدترین مراکز کانون است؛ به مرکز 44 هم معروف است و حالا شش‌ماه پس از افتتاح، آن‌قدر فعالیت‌های گسترده‌ای داشته است که تصمیم دارد از اهالی بزرگ‌سال محله‌ی «پیروزی» دعوت کند تا در کلاس‌های این مرکز شرکت کنند.

از بدو راه‌اندازی این مرکز خیلی از کودکان و نوجوانان محل جذب فعالیت‌های علمی آن شده‌اند. مرکزهای مختلف کانون هم برای بازدید آن آمده‌اند و چندی پیش هم که کانون میهمانانی از کشور پاکستان داشت، این میهمانان را برای بازدید از مرکز 44 به خیابان پیروزی برد.
مرکز علوم، در سه گرایش زیست شناسی، نجوم و روباتیک فعالیت می‌کند. «حسین تولایی» مسوول این مرکز است و توضیح می‌دهد که برای هر بخش، مسوول واحد و مدرسانی تعریف شده‌اند.
«افتتاح رسمی این مرکز در هفته‌ی آخر اسفندماه 91 بود. پس از تعطیلات، ما شروع به ثبت نام از بچه‌ها کردیم و کلاس‌ها از 15 خردادماه به‌طور رسمی شروع شد. تمام فعالیت‌های این مرکز در حیطه‌ی علوم تعریف شده است و درواقع ما تنها مرکزی هستیم که فعالیت هنری نداریم و اگر هم داشته باشیم در چارچوب مسایل علمی است. به‌طور مثال کارگاه سفال داشتیم که با موضوع تاکسیدرمی برگزار شد و بچه‌ها ‌اندام حیوانات را ساختند. یا حتی تابستان امسال، ما هم میهمان تابستانه داشتیم. اما میهمان ما حمید نوایی لواسانی بود که کتاب‌هایش بیش‌تر درباره‌ی فضا و نجوم است. یکی از معدود وجوه مشترک ما با بقیه‌ی مراکز، فروشگاه است که محصولات مختلف کانون را به فروش می‌رساند و البته کتاب‌خانه که تخصصی است؛ البته کتاب‌های ادبی را هم در دل خود جای داده است.
کتاب‌خانه‌ی مرکز علوم یک کتاب‌خانه‌ی تخصصی است. و البته تمام اعضایی که در کلاس‌ها ثبت نام می‌کنند بایستی عضو کتاب‌خانه شوند. چون به خاطر پروژه‌هایی که به آن‌ها داده می‌شود به منابع احتیاج دارند. تمام فعالیت‌های جنبی مرکز در کتاب‌خانه صورت می‌گیرد. بازدیدها و اردوها و قصه‌گویی‌ها را کتاب‌خانه بنا بر سیاست‌های مرکز تعریف و اجرا می‌کند.»
بازدید از کجا؟
پاییزه طاهری مسوول کتاب‌خانه است و توضیح می‌دهد که بازدیدها هم علمی است و در سه ماهه‌ی تابستان بچه‌ها را به باغ پرندگان و موزه‌ی پردیسان برده‌اند.
می‌گوید که کتاب‌های این مرکز همان کتاب‌هایی هستند که از مرکز شماره‌ی 34 به این‌جا منتقل شده‌اند و البته بنا بر نیاز این مرکز کتاب‌هایی به آن‌ها اضافه شده است.

یعنی کتاب دیگری به این مجموعه اضافه می‌شود؟

تولایی: بله. ما قرار است لیست کتاب‌های تاییدی کمیته‌ی کتاب را بگیریم و کتاب‌خانه را با بودجه‌ی استان تجهیز کنیم.
منابع خارجی چی؟
- آن دیگر از بودجه‌ی خود مرکز تهیه می‌شود. این بخش برای مدرسان است که البته این امکان را هم فراهم کرده‌ایم و بنا بر ضرورت کتاب‌هایی را هم در آن بخش خریداری می‌کنیم.

اکثر بچه‌ها از کلاس‌های روباتیک استقبال کرده‌اند و در عرض سه ماه چند نفر از اعضا توانسته‌اند به مسابقه‌ی کشوری راه پیدا کنند و بین صد و ده نفر جزو شانزده نفر برتر شوند. هر ترم کلاس‌ها ده جلسه است و کودکان و نوجوانان بعد از دو جلسه‌ی تئوری وارد کار عملی می‌شوند. سالنی در اختیار آن‌هاست که می‌توانند ساخته‌های خود را در آن‌جا آزمایش کنند و آرام آرام در ترم‌های بالاتر برنامه‌نویسی را آغاز کنند.

در مرحله‌ی دوم استقبال از آسمان‌نما و رصدخانه زیاد بوده است.
تولایی می‌گوید:«یک رصد شبانه برای بزرگ‌سالان هم داشتیم که با استقبال انبوه مواجه شد. همین شد که قرار شد تا کلاس‌هایی برای بزرگ‌سالان برگزار کنیم. قرار است در هفته‌ی کودک رصدخانه‌ای در دماوند افتتاح شود که رصدهای شبانه آن‌جا صورت خواهد گرفت.»
برای آسمان‌نما و رصدخانه، طبقات دوم و سوم مرکز در نظر گرفته شده است. مریم حسینیان مسوول بخش نجوم است و مدرسان نسیم بیرانوند و سیده سعیده‌ی موسوی هستند.
آسمان‌نما 20 صندلی دارد و نمایش‌های 15 دقیقه‌ای برای بچه‌ها و بزرگ‌ترها. توضیح صورت‌های فلکی، نمایش اجرام و سیارات و توضیحاتی درباره‌ی خورشید بخشی از برنامه‌های آن است و پس از آن است که بچه‌ها راهی رصدخانه می‌شوند برای دیدن خورشید.
رصدخانه‌ی مرکز، تلسکوپ‌های مجهزی دارد. انواع تلسکوپ‌های بازتابی و شکستی برای آن خریداری شده است و تلسکوپی در آن وجود دارد که منحصرا برای رصد خورشید و شراره‌های آن ساخته شده است. تلسکوپ اصلی رصدخانه اشمیت کاس گیرین و قادر است سیارات، سحابی‌ها و کهکشان‌ها را رصد کند.
سقف مرکز چرخشی است و در دوبازه‌ی روز و شب برای رصد خورشید و ستاره‌ها باز می‌شود. این روزها هم با سیروس برزو روزنامه‌نگار علمی و پژوهش‌گر تاریخ فضانوردی صحبت‌هایی شده است تا برنامه‌های بخش نجوم گسترش پیدا کنند.

مرکز آموزش‌های زیست‌شناسی کانون حالا از دروازه‌ی شمیران به مرکز 44 منتقل شده است. یک سالن بزرگ و مجهز است با میکروسکوپ‌های فراوان. عطیه احمدزاده مسوول این بخش است و مهتاب خورشیدی به عنوان مدرس در این بخش مشغول فعالیت است. میکروسکوپ‌ها یک چشمی، دو چشمی و استریو هستند و مولاژهای گیاهی و جانوری و بدن انسان در آن دیده می‌شود. یک بخش از سالن هم به کاردستی‌های بچه‌ها اختصاص دارد با پارچه و خمیر و... انواع باکتری‌ها و فسیل‌ها و بافت‌ها را ساخته‌اند.اسکلت‌های طبیعی و مهره‌داران تاکسیدرمی شده و جنین انسان از بخش‌های جذاب این بخش برای بازدیدکنندگان و اعضاست.

کلاس‌ها در دو رده‌ی سنی برگزار می‌شود و مباحث آن علوم زیستی، گیاهان، جانوارن، بدن انسان و ژنتیک و کشت باکتری است.
دو آکواریوم ماهی آب‌های شور و شیرین هم از بخش‌های جذاب برای بازدیدکنندگان است و نمایش فیلم در آمفی تئاتر هم برنامه‌ی دیگری است که حتما لازم است برای اعضای بخش زیست‌شناسی اجرا شود.

مرکز 44 کانون بازدیدکنندگان زیادی دارد. در همین مدت کوتاه از چند مرکز دیگر میهمان‌هایی آمده‌اند. چند وقت قبل هم که کانون میهمانانی از پاکستان داشت؛ میهمان‌ها آمده‌ و از بخش‌های مختلف این مرکز دیدن کرده‌اند. تنها بخش از مرکز که برای بازدید از آن وجهی دریافت می‌شود بخش روباتیک است که اداره‌ی آن را موسسه‌ی "نادکاپ" برعهده گرفته و محسن محبی به عنوان مسوول این بخش در کنار بچه‌هاست.

پس از رسیدن برگه‌ی درخواست بازدیدکنندگان بر اساس قرار قبلی زمان بیش‌تری را در بخش مورد نظرشان می‌گذرانند. آن‌ها در این بین از کتاب‌خانه و کاردستی‌های بچه‌های دیگر هم که با همکاری مریم الله وندی مربی کمکی این مرکز خلق شده دیدن می‌کنند. به آسمان‌نما می‌روند و اگر قرار بوده که در بخش زیست‌شناسی توقف کنند درباره‌ی کی موضوع با آن‌ها بحث می‌شود و از آن‌ها خواسته می‌شود تا کارهای عملی انجام دهند.

تمام طبقات مرکز علوم بوی نویی و بوی هزینه‌های حساب شده می‌دهند. این یکی را حسین تولایی می‌گوید.

او می‌گوید:«ما امکانات زیادی داریم که اغلب در بخش دانش‌آموزی اختصاص داده نمی‌شود و خوش‌بختانه این مرکز از آن‌ها بهره‌مند شده. خدا را شکر استقبال هم خوب بوده. به‌زودی هم که قرار است برای رصدهای شبانه فراخوان بزنیم.»

-چایی که می‌خورید؟
بعد "حجت یکتا" برایم چای می‌آورد. کمی دیر می‌آورد: «چایی داشتیم. اما نمی‌خواستم جوشیده باشد.»
بعد تاکید حسن تولایی است که «لطفا در گزارش‌تان اسم همه‌ی همکاران ما باشد؛ یادتان نرود.»

با تمام امکانات این‌جا آدم وسوسه می‌شود که بیاید زیست و نجوم یاد بگیرد.

بیایید؛ اصلا میهمان افتخاری باشید.
تهیه و تنظیم گزارش:آلما توکل
منتشر شده در خبرنامه کانون ویژه مرداد و شهریور 92