نقاشی‌هایی شبیه خودمان

پرونده‌ی هشتمین مسابقه دوسالانه بین‌المللی نقاشی کودکان و نوجوانان تهران در حالی بسته شد که 5745 اثر از سراسر جهان در این رقابت شرکت کردند.

کودکان و نوجوانان فرصت داشتند در بازه‌ای پنج ماهه به موضوع آب، فکر و آثاری را خلق کنند که بیان‌گر مفاهیمی همچون «همه موجودات هستی (پرندگان، حیوانات، گیاهان و...) حق استفاده از آب را دارند»، «همه ما موجودات زنده در حفظ منابع آبی نقش داریم» و «من هم در مصرف درست آب مسوولم»، باشند. این شرکت‌کنندگان قرار بود برای به دست آوردن مدال‌های طلا،‌ نقره و برنز و یا دریافت دیپلم افتخار این جشنواره رقابت کنند و از سویی پیام مهمی را به گوش بزرگ‌سالان برسانند: آموزش به کودکان!
از هنگامی که فراخوان این جشنواره به دست مراکز مختلف کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان رسید مربیان موظف بودند اطلاعات لازم و کافی را در اختیار اعضای 4 تا 16 ساله‌ی کانون بگذارند. از سویی «آب» دغدغه‌ای جهانی است، تا آنجا که 39 کشور جهان آثاری را در این حوزه خلق کردند که همه بیان‌گر نگرانی بزرگی است که در سراسر جهان به آن پرداخته می‌شود: خشکسالی!
محمدحسین نژادیان یکی از برندگان دیپلم افتخار از تجربه‌ی خود در مواجهه با آثار بین‌الملل این جشنواره می‌گوید: «تفاوت نقاشی بچه‌های دیگر کشورها با نقاشی بچه‌های ایرانی این است که آن‌ها توی نقاشی‌هایشان بیش‌تر درباره‌ی خشک‌سالی حرف می‌زنند اما ما بیشتر درباره‌ی هدر رفتن آب حرف زده‌ایم.»
محمد 10 ساله است و عضو کانون. او در نقاشی خود به استخرهای شخصی پرداخته است: «خواستم با نقاشی‌ام بگویم که مردم نباید از استخرهای شخصی استفاده کنند و و باید از استخر عمومی استفاده کنند.»
او که به اسراف در نقاشی خود پرداخته از تجربیات شخصی‌اش هم می‌گوید: «خودم خیلی دیده‌ام که مردم شیر آب را باز می‌گذارند و همان موقع مشغول حرف زدن می‌شوند. من فکر می‌کنم اگر آب نباشد ما می‌میریم چون زندگی همه‌ی ما به آب بستگی دارد.»
ملیکا ذریه‌اکبر از برندگان مدال طلای جشنواره است. در این مسابقه 79 ایرانی توانستند برنده‌ی مدال‌ها شوند. در حالی که 74 مدال طلا، 98 مدال نقره و 58 مدال برنز به شرکت کنندگان خارجی اهدا شد.
ملیکا در باره‌ی علاقه‌ی شخصی‌اش به آب صحبت می‌کند و توضیح می‌دهد که نقاشی‌اش را صرفاً برای این مسابقه خلق نکرده بوده است: «من آب را خیلی دوست دارم و دوست دارم بیشتر نقاشی‌هایم در مورد آب باشد. دوست دارم همیشه دریا را بکشم. وقتی هم که این نقاشی را می‌کشیدم با خودم فکر کردم خوب است شخصیت‌هایم لباس‌های محلی داشته باشند. دختری با لباس محلی را روی آب کشیدم که همراه پدرش روی قایق پارو می‌زند. بعد که فراخوان این مسابقه اعلام شد، نقاشی‌ام به جشنواره ارسال شد.»
او در باره‌ی علاقه‌اش به آب توضیح می‌دهد: «آب آرامش بخش و پاک است به خاطر همین دوستش دارم.»
ملیکا در مورد استفاده‌ی درست از آب هم اطلاعاتی دارد: «من سعی می‌کنم آب را درست مصرف کنم و به دیگران هم آموزش بدهم. مثلاً در مورد استفاده از لیوان موقع مسواک زدن توضیح می‌دهم یا بستن شیر آب موقع حمام کردن و کم کردن مدت زمان دوش گرفتن.»
این اولین بار است که این نوجوان در یک مسابقه شرکت کرده است و به نظرش برگزاری مسابقه‌هایی که به بچه‌ها اجازه بدهند خودشان باشند و تصوراتشان را بیان کنند خوب است.
یکی دیگر از 542 برگزیده‌ی پایانی هشتمین مسابقه دوسالانه بین المللی نقاشی کودکان و نوجوانان تهران الهه حبیب‌زاده شجاعی است. این نوجوان 14 سال دارد و نقاشی او هم هم‌زمان با دیگر برندگان به مدت دو هفته در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون به نمایش در آمد.
او برای خلق اثر خود یک ماه زمان گذاشته است. الهه در ابتدا به موضوع‌هایی مثل منابع طبیعی و آلودگی آب‌ها فکر کرده است، اما در پایان به موضوع پاک‌سازی آب فکر کرده است و اطلاعات مرتبط به آن را از مربی خود در کانون گرفته است.
او معتقد است که تفاوت عمده‌ی آثار ایرانی و خارجی استفاده از رنگ و هویت بومی در آثار ایرانی و تکیه‌ی کودکان و نوجوانان خارجی به خلق مفهوم در آثار خودشان است.
کشاورزی موضوع دیگری بوده است که نوجوانان ایرانی به خلق آثاری در باره آن علاقه‌مند بوده‌اند.
امیر مهدیار قیاصی و پرنیا شوشتری دیگر برندگان مدال طلای این مسابقه‌اند که موضوع کشاورزی را انتخاب کرده‌اند. امیرمهدیار می‌گوید: «وقتی فهمیدم موضوع آب یکی از دغدغه‌های جامعه است خواستم خودم را محک بزنم و به خاطر همین هم شروع کردم به نقاشی. اما پیش از این مسابقه تا به حال به موضوع آب فکر نکرده بودم.
آن موقع فکر کردم که وجود آب در تولید محصول بسیار مهم است و به آن پرداختم.»
پرنیا شوشتری هم درباره‌ی نقاشی‌اش توضیح‌هایی دارد: «به ذهنم رسید روستایی را بکشم که مردمش در حال کشاورزی هستند و در حال کاشت و برداشت هستند؛ پس رود پر آبی کشیدم. تاکید من بر این بود که آب باعث لبخند مردم و رونق کشاورزی شده است.»
او از تکنیکی تلفیقی در اثرش استفاده کرده است: «گواش، مدادشمعی، مدادرنگی و آب رنگ و بخش‌هایی هم از خراش استفاده کردم.»
پرنیا از یک تجربه‌ی شگفت‌انگیز می‌گوید: «قبل‌تر دلم می‌خواست بتوانیم روزی نقاشی‌هایی بکشم شبیه انیمیشن‌های خارجی، اما حالا می‌دانم که نقاشی خودم و تخیلم می‌تواند جایگاهی داشته باشد. دلم می‌خواهد از این به بعد شبیه خودم نقاشی کنم.
می‌گویم نقاشی‌ بچه‌های خارجی نمایشگاه چطوری است؟
جواب می‌دهد: «یک فرق بزرگ با نقاشی‌های ما دارد. نقاشی‌های ما رنگی‌تر هستند و در آن‌ها همه می‌خندند.»
در میان این برندگان اما جای خالی برندگان خارجی احساس می‌شد. خردسالان، کودکان و نوجوانانی که همیشه سفارت‌ها یا بزرگ‌ترها در سراسر جهان نماینده‌ی آن‌ها برای دریافت جوایز و ارسال آن هستند.
امسال ترکیه، لهستان، روسیه، آرژانتین، چک، یونان، نیجریه، اندونزی، اسلوونی، هند، بلغارستان، صربستان، هنگ‌کنگ، قطر و... آثار کودکان و نوجوانان خود را به بخش بین‌الملل کانون ارسال کرده بودند. بیشترین شرکت کنندگان از هند، بلغارستان، قزاقستان، لبنان و روسیه بودند و یونان و نیجریه تنها با یک اثر در جشنواره شرکت داشتند. 25 کشور توانستند برندگان این مسابقه باشند و هند، روسیه و لهستان به ترتیب توانستند بیشترین مدال‌ها را به خود اختصاص دهند.
آثار تمامی این شرکت کنندگان کوچک و بزرگ در چهار گروه سنی بررسی شده بود و این روزها دبیرخانه‌ی جشنواره در حال ارسال این مدال‌ها برای برندگان بزرگ این جشنواره‌ی بزرگ است. جشنواره‌ای که از یک موضوع مهم حرف زده است؛ آب!
گزارش از تهمینه حدادی