وی موفق به کسب جوایز مختلفی شده است از جمله: دیپلم افتخار برای نمایش برگزیده صحنه و جایزه بخاطر بهترین نویسندگی و کارگردانی نمایش صحنه برای نمایش "ول" در جشنواره های استانی، منطقه ای و جشنواره سراسری تئاتر فجر در تهران واعزام گروه نمایش به شهرهای مختلف پاکستان و إمارات عربی متحده، جایزه نویسندگی و کارگردانی نمایش صحنه برای نمایش "مادینه دیو" و اجرای اختتامیه در جشنواره نمایش های سنتی کشور، جایزه نویسندگی و کارگردانی نمایش صحنه برای نمایش "تبر برسین" در جشنواره های استانی، منطقه ای و اجرای اختتامیه جشنواره سراسری تآتر فجر در تهران، دیپلم افتخار برای بهترین فیلمبرداری فیلم سینمایی "علمدار" در جشنوارۀ فیلم فجر، جایزۀ بهترین فیلم مستند تلویزیونی به خاطر نویسندگی، کارگردانی و تصویر برداری برنامه مستند "مسلمانان چین" و جایزۀ بهترین سریال تلویزیونی کودک به خاطرکارگردانی و تصویر برداری برنامه "اچ ومچ"..
این همه که گفتیم بخشی از موفقیت های این هنرمند فارسی است تا مقدمه ای شود بر گپ و گفتمان با وی به بهانه پایان فیلمبرداری و آغاز تدوین مستند" ایران انار دارد" محصول سیمای مرکز فارس به تهیه کنندگی و کارگردانی او با موضوع زلزله غرب کشور با تأکید بر شهر سرپل ذهاب و روستاهای اطراف آن با بازی محمد جواد علیمردانی، مربی کتابخانه سیار روستایی کانون فارس:
-سلام. آقای طباطبایی شما را به طور اجمالی معرفی کردم. مطلبی در این معرفی اگر مغفول مانده و خواستار بیان آن هستید را بفرمایید.
سلام. ممنون. گفتنی ها را گفتید و بنده فقط به بخشی از سوابق هنری خود اشاره می کنم از جمله: تدریس عکاسی و فیلمبرداری، ساخت مستند "شکار" در نی ریز بعنوان پایان نامه فیلمسازی، ساخت مستند نی ریز برای شبکه فارس، فیلمبرداری مستند انجیرستان، فیلمبرداری فیلم سینمایی "خاک"، برگزاری کلاس ها و کارگاه های عکاسی، فیلمسازی و تئاتر در مقاطع مختلف و در سال های مختلف، ساخت مستند " نی ریز انار دارد" از مجموعه مستند "پیک آشنا"، تهیه و کارگردانی برنامه زنده " " نخوابین شما" برای شبکه شما با همکاری انجمن عکس و فیلم نی ریز، ساخت مستند داستانی " بختگان " از مجموعه مستند "پیک آشنا"، نویسندگی و کارگردانی نمایش " ول" با بازی هنرمندان نیریزی، ساخت سریال " عدالتخانه " برای شبکه های یک و آموزش سیما با همکاری هنرمندان نیریزی، ساخت مستند " پیک دانش" (معلم دونده) از مجموعه مستند "پیک آشنا"، ساخت مستند "معلم اول" از مجموعه مستند "پیک آشنا" و نویسندگی و کارگردانی نمایش " تیروکمان" با بازی هنرمندان نیریزی.
-بفرمایید حال تئاتر در استان فارس و شهر شیراز چطور است؟
تاریخ تئاتر شیراز با تاریخ هنرهای نمایشی کشورمان گره خورده است. تئاتر کشورمان اصلا حال خوشی ندارد. شرایط مناسبی برای تولید و اجرای آثار هنرمندان فراهم نیست و همه دست روی هم گذاشته و منتظر معجزه ایم. دانشگاه ها و مراکز هنری و آموزشگاه های ریز و درشت به اجرای نمایش که نتیجه غایی هر فعالیت آموزشی است کاری ندارند و به سرعت در حال تولید انبوه فارغ التحصیلان در مقاطع متوسط و عالی نمایش و به موازات آنها هم مراسم و جشنواره های مختلف در حال اهدای انواع الواح و تندیس های زرین به آنها هستند. گذشته تئاتر شیراز و فعالیت های نمایشی تاریخ معاصر آن، حتی تا دهه شصت مملو از آثار به یاد ماندنی است که بسیاری ازآنان در زمره آثار ماندگار کشور ثبت گردیده اند. اما کم کم از قافله روز کشوری جامانده است. این بدان معنا نیست که هنرمندان نیستند و یا رفته اند ...خیر همه هستند و آثار با ارزش هم تولید می شود. اما نیامده می روند و دیده نمی شوند. نه تنها هنوز پیشکسوتان برپا ایستاده اند بلکه جوانان بسیار هنرمند و پر شور نیز به جمع آنان پیوسته اند. سونامی تغییرات مدیریت فرهنگی در فارس و در نتیجه تغییر پی در پی سیاست های اجرایی مجالی برای پرداختن به برنامه های اساسی و تاریخ مدار نمی دهد. همه چیز و همه کار و همه؛ بدام "فعلا و موقتا" گرفتار شده اند. روزمره گی و سطحی نگری حاصل این شرایط است و طبیعی است که مجالی برای حضور هنرمندان و عرضه و یا دیده شدن آثار فاخرشان کمتر فراهم می شود. عرصه تنگ شده، عمل کم و بازار سوء تفاهم و دلخوری پر رونق و بسیار فراوان شده است. با همه این احوال، بنده نا امید نیستم. چون پیر و جوان همه هستند و به شدت تشنه کارند. هنرمندان منتظر لبیک مدیران مدبر و دست اندرکان فرهنگی هستند. شیراز می تواند به سرعت به جایگاه گذشته خود برگردد. شیراز را به عنوان قطب نمایش جنوب کشور باید به حساب آورد. در کوچه پس کوچه های شیراز و شهرهای دیگر فارس نویسندگان پیر و جوان سخت مشغولند و حاصل کارشان گنجی است که هنوز جمع آوری نشده است.
-برای هنر شیراز روزهای خوب و حال بهتر آرزو می کنیم. سوابق مختلف کارگردانی، گویندگی، بازیگری و تهیه کنندگی را در کارنامه دارید. کدام بخش این دنیای پر زرق و برق برایتان جذاب تر است؟
البته آبشخور همه این فعالیت ها یکی است. اما بی تردید دنیای نمایش و تئاتر جذابیت بیشتر دارد و البته تأثیر آن هم شگرف و بیش از همه است.
-در حال ساخت مستندی از زلزله کرمانشاه هستید؛ در این باره توضیح دهید و بگویید از ساخت آن چه هدفی را دنبال می کنید؟
مستند "ایران انار دارد " ثبت تصاویری است از آنچه بر اثر زلزله اتفاق افتاده و آنچه در حال وقوع می باشد.
هنگام وقوع مصیبت ها و در چنین مواقعی رسانه ها و گروه های تصویری بیشتر به پخش خبر و گزارش های روز می پردازند. اما در لابلای این حوادث روز، موارد متعددی نیز وجود دارد که برای آیندگان جذاب و مهم و ثبت آن در تاریخ اهمیت فراوانی دارد. هرکس با هر توان به یاری هموطنان شتافت. ما گروه مستندساز نیز با اندک استطاعتی که داشتیم برای انجام این مهم در صحنه حضور یافتیم.
-دنیای مستند دنیای واقعیات است. شما به گفته خودتان با اندک استطاعتی که داشتید، در راه ساخت این فیلم مستند با چه مخاطراتی روبرو بودید؟
اگر منظورتان مستند اخیر یعنی " ایران انار دارد " است که لطمات روحی آن به شدت بنده و تیم جوان همراهم را تحت تأثیر خود قرار داده که سالیان سال همراهمان خواهد بود. اما مخاطرات فیزیکی قابل توجهی نداشت. البته در طول زندگی کاریم ساخت برنامه های مستند دیگر در ایران و خارج از کشور با تهدیدات و مخاطرات بسیار فراوان همراه بوده است که در اینجا مجال ذکر آنها نیست.
-آیا مستند «ایران انار دارد» از نوع خلاق است و نگاه هنری چقدر در آن لحاظ شده است؟
برنامه های مستند عموما خلاق هستند. یعنی باید باشند. در یک ظرف مکانی یا زمانی اتفاقی می افتد و حادثه ای رخ می دهد. عکاسان و خبرنگاران و فیلمسازان در صحنه حضور می یابند و آثاری خلق می کنند. آنچه کار و اثر هر کدام را برای مخاطب جذاب می کند و انگیزه دیدن به او می دهد نگاه خلاق و آرایش هنری کارگردان آن است. طبیعی است که «ایران انار دارد» نیز از این قاعده مستثنی نیست.
-جهان بصری و میزانسن در فیلم مستند چندان در اختیار کارگردان نیست؛ این موضوع در مستندی که از کرمانشاه می سازید مشکل ساز نبود و جای این صحنه های غیر قابل کنترل در فیلم شما کجاست؟
بله میزانسن در اختیار شما به عنوان کارگردان نیست به همین خاطر شما باید خود را در اختیار میزانسن قرار دهید. این بدان معناست که اتفاقی که افتاده یا آنکه می افتد جای دوربین شما را تعیین می کند نه خود شما. در این نوع مستندها مانند زلزله، ما به دنبال پازلی هستیم که تصویر پایانی آن را نداریم اما موضوع آن را می دانیم. در گام اول قطعه ای از پازل را می یابیم و بدنبال تکمیل قاب خود با قطعات دیگر کنج ها را می کاویم. معمولا کار سخت کارگردان در پیدا کردن آخرین قطعه از قاب این پازل است. به همین جهت بسیاری از مستتدسازها این قطعات را بازسازی می کنند. اما در مستند «ایران انار دارد» ما کاری به رخدادها نداشتیم، ما به دنبال آنچه رخ می دهد رفتیم. بنابراین مشتاقانه به دنبال صحنه های غیر قابل پیش بینی بودیم که خودشان جایشان را در فیلم ما تعریف کنند. مثلا هرگز فکر نمی کردیم در روستایی که هنوز چهلم کشته هایشان نرسیده با دو جشن عروسی روبرو شویم. در شهر و در شرایط عادی ما گاهی مراسم عقد دو جوان و نه عروسی شان، به خاطر مرگ طبیعی یک مادر بزرگ یک سال عقب می افتد. اما در این منطقه مردم سختی کشیده و هموطنان سلحشور کرد، درس بزرگی به ما و به تاریخ می دهند ...
زندگی جاری است و ما زنده ایم
و زندگی باید کرد.
آفتاب هر روز طلوع می کند.
- همین طور است.
-به عقیده شما ویژگی یک مستند جذاب چیست و شما در ساخت مستندتان از آن بهره برده اید؟
ویژگی یک مستند خوب نوع نگاهی است که سازنده یا سازندگان آن به یک موضوع و اتفاق ثابت دارند.
واکاوی در لایه های گوناگون یک حادثه و کشف و اشاره خلاقانه به مواردی است که دیگران آنها را ندیده اند. همه این کشف و اشاره بر دو بال فرم و محتوای کار سوار می شوند.
-آقای طباطبایی! مخاطب سینمای مستند مخاطب حرفه ای و علاقه مند است. با توجه به این مهم آیا شما زاویه تازه ای در نگاه به زلزله کرمانشاه گشوده اید؟
به عقیده بنده عامل و انگیزه بپا خاستن و حرکت کردن هر مستندساز نگاه ویژه او به حادثه است که فکر می کند با دیگران متفاوت است. اگر بخواهم نگاه ویژه خودمان را در مستند «ایران انار دارد» بطور خلاصه بیان کنم این است که: ما در طوفان مصیبت حادث شده که مرگ تعدادی هموطن را در پی داشته است، طغیان و فوران اخلاق ناب انسانی، زایش زندگی و جوانه زدن امید را به راحتی یافته و با ذوق زدگی به آن اشاره می کنیم. در این مستند همه آدم ها با رفتارشان و نه گفتارشان شوق و شور امید را فریاد می زنند. اجازه دهید از ذکر معادل های تصویری آن پرهیز کنم.
-معتقدم فیلم مستند فیلمی گرانقدر و ارزشمند است. وظیفه کارگردان مستند ساز در راه اعتلای این هنر و جذب مخاطب چیست؟
ممنون که در سئوالاتتان نظر قابل تقدیرتان نیز نهفته است و آن اینکه فیلم مستند اثری گرانقدر و ارزشمند است. برای اعتلای این هنر و جذب مخاطب همه با هم مسئولیت هایی دارند و کارگردان یکی از آنهاست.
مدیران هنری و مسئولان کشور اگر به این باور برسند که ارزش فرهنگ و تمدن کشور را می توان با همین نوع رسانه تثبیت کرد و چگونه می توان به اعتلای اخلاق انسانی جامعه کمک کرد، نوع پشتیبانی های معنوی و مادی خود را دگرگون خواهند ساخت. در تولید یک برنامه مستند تنها کاری که از کارگردان برای جذب مخاطب ساخته است و می توانم به جوانان علاقمند نیز تاکید کنم، صداقت و سادگی در بیان است.
-آقای طباطبایی «ایران انار دارد»؟
سوال خاصی است:ایران انار دارد؟ و پاسخ ویژه به این سوال: بله دارد و خوب هم دارد.
هزاران سال را طی کرده ایم و هزاران سال تاریخ و تمدن داریم و هنوز هستیم. به قول ویل دورانت که چندان سر خوشی نیز با ایران ندارد:اگر یک کفه ترازوی فرهنگ و تمدن جهانی را هند و کفه دیگر آن را چین بدانیم؛ شاخص این ترازو ایران است. پس ایران انار دارد.
-و به عنوان آخرین سؤال بفرمایید در کانون پرورش فکری هم فعالیت داشته اید؟
برای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان همواره احترام خاصی قائل بوده ام و معتقدم تنها ارگان فرهنگی هنری است که علیرغم همه مشکلات، توانسته است خوب به وظایفش عمل کند و صادقانه بگویم همیشه شوق کار و تولید مشترک در این محیط داشته ام. در زمان دانشجویی برای ساخت یک انیمیشن رفت آمدی داشتم که آن کار انجام نشد.
زمان داشتن مسئولیت در انجمن هنرهای نمایشی ایران نیز بسیار تلاش کردم بین دو ارگان پیوندی ماندگار زده شود که نشد. اما برای بار سوم شاید در سال های پایانی عمر این مهم میسر و این سعادت دست دهد.
-از وقتی که در اختیار ما گذاشتید سپاسگزارم.
بنده نیز از شما متشکرم. در اینجا اجازه دهید از سرکار خانم افتخاری، مدیر محترم کانون استان فارس، سرکار خانم فتاحی مدیر محترم کانون استان کرمانشاه، آقای سهرابی مدیر محترم صدا وسیمای فارس، آقای سید حسن صحراییان نماینده تشکل خیریه "مولی الموحدین"، آقای نبوی زاده معاون سیمای فارس، آقای محمد جواد مرادی مدیر عامل شرکت آفتاب بعنوان مجری و آقای حسین شاهی مونتور برنامه، آقای وحید خسروی و اقای محمد جواد علیمردانی مربیان سیار از کرمانشاه و نی ریز و همه کسانی که در برای ساخت مستند «ایران انار دارد» ما را تشویق و ترغیب و یاری نمودند تشکر و قدردانی نمایم.
مصاحبه: اعظم موسوی