از نمایش عروسکی برای ما بگویید؟
نمایش عروسکی نوعی تئاتر است که در آن از عروسک یا هر نوع شی متحرک دیگر برای نقش‌آفرینی استفاده می‌کنند و عروسک یا شی توسط فردی که عروسک‌گردان نامیده می‌شود حرکت داده می‌شود. نمایش عروسکی شیوه‌های گوناگونی دارد که از آن جمله می‌توان به نمایش سایه‌ای، میله‌ای، بن راکو، کاغذی و دستکشی و نخی و..... اشاره نمود.
کانون پرورش فکری با چه هدفی فعالیت نمایش عروسکی را در مراکز خود برگزار می‌کند؟
نمایش عروسکی یکی از 40 فعالیت فرهنگی هنری و ادبی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است. این فعالیت پرمخاطب، ابزاری هنرمندانه برای انتقال مفاهیم تربیتی به کودکان و نوجوانان است. اعضا در مراکز کانون به روش غیرمستقیم و یادگیری و استفاده از شعر و موسیقی با ابزار عروسک و در قالب نمایش‌های جذاب اوقات فراغت خود را سپری می‌کنند.
آموزش و اجرای نمایش عروسکی برای مخاطبین کودک و نوجوان از برنامه‌های خاص مراکز کانون بوده و این فعالیت به دلیل نزدیک بودن عروسک به دنیای کودکان از مهم‌ترین ابزارهای تربیتی کانون به شمارمی رود.
کانون استان خوزستان در سال گذشته چه فعالیتی در حوزه تئاتر عروسکی داشته است؟
سی‌وپنج مرکز فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سطح استان قابلیت تولید نمایش عروسکی را دارند. ارسال 1396 با تولید یک اثر در مرکز تولید تئاتر با عنوان "راز جنگل تاریک" به کارگردانی زهرا شوشتری و همچنین برگزاری دوازدهمین جشنواره‌ی استانی نمایش عروسکی در تاریخ چهاردهم اسفند سال گذشته با حضور 8 گروه کودک و نوجوان و با هدف تبادل تجربه میان اعضا و مربیان، نمایش "سرگذشت یک سیب" به کارگردانی زهره رضازاده و "خوشمزه‌ترین روز" به کارگردانی شهناز مبینی از شهرستان اهواز، "درخت غرغرو" به کارگردانی بهنوش باغبانباشی از شهرستان رامهرمز، نمایش "ره‌آورد" به کارگردانی فروغ افشاریان زاده از دزفول، نمایش "کلبه مهربونی"به کارگردانی نسرین بازیانی از بهبهان و دو نمایش "شب روز اول، صبح روز هفتم " و" دنیا چقدر بزرگ است" به کارگردانی فهیمه سروندی از اندیمشک برگزار شد.
در صحبت‌هایتان از مرکز تولید تئاتر در کانون استان خوزستان سخن گفتید. برای ما از فعالیت‌های این مرکز سخن بگویید؟
اولین مرکز تولید تئاتر و تئاتر عروسکی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان خوزستان در راستای تأکیدات مدیرعامل وقت کانون در تولید و توسعه تئاتر حرفه‌ای برای کودکان و نوجوانان در استان‌ها و حمایت از گروه‌های تئاتری این مناطق که بیشتر آن‌ها مربیان کانون هستند هم‌زمان با هفته دولت سال 1395 در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شماره یک اهواز آغاز به کار کرد. مسئولیت این مرکز زهرا شوشتری مربی، نویسنده و کارگردان تئاتر و تئاتر عروسکی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان خوزستان است. این مرکز زیر نظر واحد هنری کانون در سال 1396-1395 علاوه بر همکاری با گروه‌های تئاتر آزاد و مستقل خارج از کانون پس از بازبینی آثار آن‌ها و تولید حرفه‌ای نمایش عروسکی اقدام به اکران عمومی این نمایش‌ها کرده است و همچنان آمادگی خود را در سال 1397 جهت همکاری با این گروه‌ها اعلام می‌کند.
همچنین مربیان و کارشناسان توانمند کانون با مدارس و آموزش و پرورش نیز جهت تولید و اجرای جشنواره‌های دانش‌آموزی نیز فعالیت مستمر و نزدیک داشته و دارند و در راستای توسعه تئاتر عروسکی قدم برمی‌دارند.
آیا در کانون پرورش فکری تئاتر صحنه‌ای کار می‌شود؟
برای پاسخ به این سؤال باید بگویم به استثنا موارد خاص و تک جلسه‌ای که برای شناسایی و جذب اعضا ممکن است از تکنیک‌های تئاتر صحنه بهره برده شود؛ کانون بر هنر نمایش عروسکی تأکید دارد که علت اصلی آن تأثیرگذاری و ارتباط‌گیری بهتر و بیشتر کودکان و نوجوانان با عروسک است زیرا هیچ کودکی با عروسک بیگانه نیست. بازی با عروسک در تعادل رفتاری کودک نقش دارد. نمایش عروسکی شکل توانمندی از بازی است که فرد را به آسانی با امکانات و آمیزه‌های مختلف سازگار می‌کند. پس از این‌که عروسک داستانش را تمام کرد؛ کودک به راحتی قادراست آن را در محیط زندگی خود به کار ببرد.
در کانون انجام کارهای گروهی و مشارکتی در جهت رسیدن به یک کارگروهی اهمیتش بسیار بیشتر از اجرای یک اثر نمایشی است چون اهمیت کارگروهی در ساخت و تولید عروسک‌ها، صدای کاراکترها، طراحی و ساخت دکور، طراحی و ساخت عروسک و حتی سرودن شعرها نمود دارد.
هر هنری که به کودکان و نوجوانان آموزش داده می‌شود هراندازه که از تکنیک قوی‌تری برخوردار باشد تأثیرات عمیق‌تر و بنیادی‌تری بر آن‌ها می‌گذارد به همین دلیل در مراکز کانون به فعالیت نمایش عروسکی توجه ویژه‌ای شده است تا شاهد پرورش کودکان و نوجوانان خلاق‌تر و پویاتری باشیم.
از نمایش خلاق در کانون برای ما بگویید این فعالیت در مراکز کانون چگونه برگزار می‌شود؟
نمایش خلاق از دیگر راه‌کارهایی است که کانون برای ارتقاء پرورش خلاقیت و رشد تخیل و همچنین تقویت عزت‌نفس و خودباوری از آن بهره می‌برد. اجرای داستان به‌صورت نمایشی در فعالیت نمایش خلاق باعث می‌شود که علاوه بر درک عمیق‌تر کودکان و نوجوانان از داستان، مهارت‌های بسیاری نیز که در داستان گنجانده شده را بهتر بفهمند.
فعالیت نمایش خلاق که جزو فعالیت‌های فرهنگی مراکز کانون است معمولاً به‌صورت ثابت پس از قصه‌گویی برای اعضاء کانون برگزار می‌شود. در چنین فعالیتی و با توجه به شناخت مواردی همچون، به‌کارگیری راه‌حل‌های متنوع، ایجاد بستری جدید برای تعامل، تلاش فکری برای پیش بردن داستان، درک لذت از زیبایی و هنر و شناختن دیگران و شناساندن خود به دیگران می‌توان به اهمیت و ضرورت آن پی برد.
آیا نمایش‌های تولید شده کانون برای کودکان و نوجوانان مناطق محروم هم اجرا می‌شود؟
بله همان‌طور که قبل‌تر هم‌عرض کردم نمایش عروسکی در کانون یک ابزار است. ازجمله نمایش‌های خاص تولید شده برای مناطق حاشیه و محروم تولید نمایش عروسکی "راز جنگل تاریک" است که ویژه گروه سنی کودک ساخته شده و در قالب نمایش عروسکی به مفاهیم مهمی چون تقویت مهارت‌های زندگی و ارزشی و خودباوری پرداخته است. این نمایش با تحت پوشش قرار دادن بیش از 3 هزار دانش‌آموز در سال 96 توانست نقش مهم و تأثیرگذاری را در این مناطق داشته باشد. ضمناً تئاتر کوچک نیز که گونه‌ای از تئاتر عروسکی پرتابل و قابل حمل و نقل است که توسط مراکز سیار شهری و روستایی در مناطق محروم و حاشیه شهر نیز به اجرا می‌پردازد.
آیا برنامه ویژه دیگری با رویکرد و نگرش نمایش عروسکی در کانون استان خوزستان برگزار شده است؟
بله. از دیگر برنامه‌های ویژه کارشده در استان در زمینه نمایش عروسکی در سال 96 برگزاری جشنواره "هر مرکز یک عروسک" بود که در آن تعداد 34 عروسک نمایشی بومی، سنتی و خلاق توسط مربیان کانون درکل استان تولید شد. این عروسک‌ها نیز در کنار مربیان کانون در مراکز هستند تا هم نمایش‌های آموزنده را شکل دهند و هم در موقع نیاز به مربیان در امر تعلیم و تربیت کمک کنند.
از کمبودهایتان در تولید یک اثر نمایشی برایمان بگویید؟
مهم‌ترین چالشی که در حال حاضر برای تولید یک اثر نمایشی، کانون با آن مواجه است کمبود نیروی انسانی متخصص است. کانون با وجود دارا بودن پنجاه و نه مرکز ثابت بسیار در صورتی می‌تواند جمعیت مخاطب بیشتری را پوشش دهد که اجازه جذب نیرو داشته باشد.
چه تعداد مربی آموزش دیده در حوزه نمایش عروسکی در استان دارید؟
تمامی مربیان مراکز قبل از شروع کار با شرکت در دوره‌ی آموزش ضمن خدمت کانون آموزش‌هایی را می‌بینند که یکی از آن‌ها آموزش تخصصی نمایش عروسکی می‌باشد و پس از آن نیز با گذراندن دوره‌های تکمیلی در طی دوران کاری با تکنیک‌های روز دنیا آشنا می‌شوند.
در زمینه تئاتر کاغذی کانون فعالیتی داشته است؟
بله. تاکنون سه دوره آموزش تخصصی تئاتر عروسکی با حضور اساتید برجسته این رشته در استان برگزار شده است و سه سال متوالی نیز جشنواره تئاتر کاغذی را در استان برگزار کردیم.
نکته حائز اهمیت این است که مربیان علاقه‌مند با حمایت کانون در دوره‌های بین‌المللی نیز شرکت کرده‌اند.
عروسک‌هایی که برای نمایش‌ها در کانون ساخته می‌شود پس از اجرا چه سرگذشتی پیدا می‌کنند؟
با توجه با توجه به گستردگی مراکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در استان خوزستان و تولید تئاتر در آن‌ها هر مرکز آرشیو عروسکی مختص به خود را دارد و عروسک‌های نمایش‌ها را در مکانی خاص آرشیو می‌کنند.
برای سال جدید چه برنامه‌هایی در دست دارید؟
در حال حاضر همه مراکز کانون در 30 شهر استان خوزستان مشغول تولید نمایش عروسکی کتابخانه‌ای هستند و مرکز تولید تئاتر کانون استان خوزستان هم در حال حاضر یک کار حرفه‌ای با عنوان گوساله لجباز را در دست‌ساخت دارد.