نگاهی به جریان‌های شعری پس از انقلاب

این نشست با عنوان «نگاهی به جریان‌های شعری پس از انقلاب اسلامی و با یاد سلمان هراتی شاعر جریان‌ساز ادبیات انقلاب»، صبح شنبه ۱۸ بهمن برگزار و با حضور محمدکاظم کاظمی و مصطفی محدثی خراسانی دو استاد برجسته در این مقوله همراه بود.

به گزارش روابط عمومی اداره کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان خراسان‌رضوی، ابراهیم زره‌ساز با تبریک دهه فجر و میلاد حضرت زهرا (سلام الله علیها) گفت: در چهارده سال حضور پیوسته در حوزه هنری افتخار شاگردی این اساتید بزرگوار داشتم؛ در مدت حضور در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و رسیدن به شناخت نسبی از فضای فکری و ذوقی این مخاطبان، امروز می‌توان گفت: که شعر انقلاب به تجربه‌های نو و تحلیل‌های جدید و حضور موثر مخاطبان کودک و نوجوان نیاز دارد؛ همچنین نیاز است مفاهیم انقلابی برای کودک و نوجوان امروز، مناسب سازی و ارائه شود.

در ادامه، مصطفی محدثی خراسانی از مهمانان نشست گفت: با گسترش فضای مجازی و کم شدن ارتباطات، به گمان من، کانون پرورش فکری می‌تواند در شناسایی، استعدادیابی و پرورش کودکان میدان‌داری کند.

او درباره جریان‌های شعر انقلاب گفت: شعر انقلاب چیزی جدای از شعر فارسی نیست. در انقلاب این ظرفیت به وجود آمد تا تمام فضیلت‌ها فراخوانده شود و امکان خانه تکانی برای شعر فارسی با پشتوانه‌های قبلی میسر شود. در این دوره‌ی زمانی ابعادی که پیش از آن، مورد غفلت قرار گرفته بود زنده شد. این فضای جدید شعری نه تنها ستایشگر انقلاب بلکه منتقد عافیت طلبی و اشرافی‌گری نیز بود.

محمدکاظم کاظمی دیگر مهمان نشست ادامه داد: در شعر انقلاب ویژگی‌های محتوایی جالب‌تر از فرم است. در شعر انقلاب نگرش‌های نوین به دین یا برخی مفاهیم دیده می‌شود. ما قبلا مفهوم ملّت را آنچنان که در شعر انقلاب است نداشتیم. در شعر مشروطیت گرایش‌های ملّی داریم اما در شعر انقلاب هویت اسلامی مطرح می‌شود. برای شاعر انقلاب وطن، وطن عقیده و تفکر است نه وطنی که صرفا در آن زندگی می‌کند. وطن، امت واحده است. به عنوان مثال دوست داشتن وطن به معنای جغرافی در شعر اخوان ثالث و تفاوت آن در شعر علی معلم را مقایسه کنید.

نویسنده کتاب "شعر پارسی" درباره تغییر مفاهیم کلیدی در این مقوله‌ی فکری ادامه داد: به عنوان مثال: موضوع شهادت هم مفهوم جدیدی پیدا می‌کند. پیش از آن، کلمه شهادت فقط مفهوم عاشقانه یا سوگواره دارد؛ چنانچه در اشعار با موضوع امام حسین(ع) دیده می‌شود. اما شهادت در کتاب علی شریعتی مفهوم جدید پیدا می‌کند و به یک مفهوم عقیدتی تبدیل می‌شود.

در ادامه نشست با اشاره به شخصیت سلمان هراتی، محمدکاظم کاظمی افزود: شعر سلمان هراتی از جمله اشعاری است که این گزاره‌ها در آن، به تمامی دیده می‌شود. جالب آنکه برخلاف شعر علی معلم که دشوار است و برای نوجوانان سخت، مخاطب نوجوان با شعر سلمان هراتی ارتباط خوبی برقرار می‌کند.

کاظمی با اشاره به قالب‌های شعری در آثار سلمان هراتی افزود: با اینکه سلمان هراتی در اکثر قالب‌های شعری از قبیل، مثنوی، رباعی و غزل طبع آزمایی کرده اما به گمان من در قالب شعر سپید موفق‌تر بوده است. گاه اشعار سپید سلمان به متن واره نزدیک می‌شود. اما فراموش نکنیم که بسیاری از اشعار سپید را شاعر در حالی سروده است که ۲۳ سال سن داشته است.

کاظمی ادامه داد: تعهد شعری از دیگر ویژگی‌های شعری سلمان هراتی است. تعهد داشتن نسبت به کلام، مکتب و تفکر شخصی. شعر برای او صرفا بازی با کلمات نیست بلکه شعرش متعهد به افکاری است که خودش با آن پرورش پیدا کرده است. اندیشه از دیگر ویژگی‌های شعر سلمان است. می‌بینیم که اندیشه در شعر سلمان منحصر به اندیشه‌های اسلامی نیست؛ بلکه سلمان به پدیده‌ها نگاهی انسانی دارد. شعری که از مرزها هم عبور می‌کند و مرگ هر انسانی را نقصانی می‌داند.  

سلمان هراتی در ۲۷ سالگی در اثر تصادف فوت می‌کند و به جرأت و قدرت می‌توان گفت در این حادثه ناگوار، ما از مستعدترین شاعران انقلاب را از دست می‌دهیم. در همین جریان می‌توان به درگذشت زودهنگام احمد عزیزی و قیصر امین‌پور اشاره کرد که اگر چنین نمی‌شد، بی‌شک جریان شعر انقلاب پخته‌تر از اکنون بود.

کاظمی در پایان گفت: بدون تردید می‌توان سلمان هراتی را در ردیف اول شعر انقلاب قرار داد. در کنار بزرگانی چون سیدحسن حسینی، قیصر امین‌پور، علی معلم، علیرضا قزوه، عبدالجبار کاکایی و مرتضی امیری اسفندقه.  

سخنران بعدی زهرا محدثی خراسانی مربی فرهنگی مرکز پنج مشهد و مؤلف کتاب "شعر آیینی و تأثیر انقلاب اسلامی بر آن" بود.

 محدثی درباره توجه به مضامین قرآنی در شعر انقلاب و با ذکر شاهد مثال‌هایی از شاعران انقلاب گفت: بهره‌مندی شاعران از ویژگی‌های فنی و هنری قرآن مجید و متأثر بودن از معنا و مفهوم قرآن کریم در این اشعار به وفور دیده می‌شود.

لازم به توضیح است این برنامه با حضور مدیر کل کانون استان، معاون فرهنگی و کارشناسان ادبی، حراست و پژوهش خراسان رضوی و بیش از ۵۰ شرکت کننده از مربیان فرهنگی، ادبی و اعضای انجمن‌های ادبی آفتاب و مهتاب همراه بود.

ارسال نظر

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
3 + 0 =