به گزارش روابط عمومی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان قم، فاطمه نوری مربی ادبی کانون قم گفتگویی صمیمانه با مربیان فرهنگی، ادبی و هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان قم پیرامون فراخوان نامه ی نامور به بهانه برگزاری این جشنواره تهیه و تنظیم کرده است.
برخورد اعضا را با شاهنامه چطور دیدید؟
شهلا رستمی مربی ادبی: بچه‌ها در ابتدا خیلی از اسم شاهنامه هراس داشتند بعد که در کلاس شرکت کردند خیلی علاقه نشان می‌دادند.
سعیده اسکندری مربی فرهنگی: در آغاز گرایش زیادی نداشتند اما وقتی وارد داستان‌های شاهنامه می‌شویم و آنها را دور هم می‌خوانیم علاقه مند می‌شوند و حوادث و شخصیتهای آن برایشان جذاب است. از دور هم خوانی شاهنامه در کانون بیشتر لذت می‌برند و علاقه‌ی زیادی به انجام کارهای هنری در قالب‌های مختلف آن براساس داستان‌های شاهنامه دارند.
آشنایی کودکان و نوجوانان را با شاهنامه چقدر ضروری می دانید؟
-شهلا رستمی مربی ادبی: آشنایی با متون کهن مانند شاهنامه برای کودکان و نوجوانان در شرایطی که مربی، تسهیل‌گر خوبی باشد ،ضروری بوده و می‌تواند سازنده باشد.مربی باید بتواند نکاتی را که برای عضو قابل فهم است از شاهنامه بیرون بکشد و در شرایط درست به او انتقال دهد تا کودک و نوجوان بتواند در حد فهم و نیاز خود از این گنج بی‌پایان بهره ببرد.
سعیده اسکندری مربی فرهنگی: کودکان و نوجوانان با خواندن داستان‌های شاهنامه با شخصیتهای اساطیری آشنا می‌شوند. شاهنامه میراث ادبی کشور ماست. تنوع موضوع در بخش های مختلف آن شامل عشق و جنگ و استقامت و وطن دوستی و... زیاد است و همه‌ی این موضوعات را کنار هم می‌توانند تجربه کنند.
به نظر شما شاهنامه چه اهمیتی در رشد فکری کودکان و نوجوانان دارد؟
مریم میرسلطانی مربی مسئول فرهنگی: آموزش شاهنامه به کودکان جزو سخت‌ترین و پیچیده‌ترین موضوعات شاهنامه پژوهی است. برای آموزش شاهنامه به کودکان نخست باید شاهنامه را کامل و خوب فهمید، و چون آموزش شاهنامه به کودکان تفننی نیست، باید بر اساس آن به حل مشکلات فرهنگی جامعه هم توجه کرد. کودکان و نوجوانان با خواندن داستان‌های شاهنامه، این فرصت را می‌یابند تا با تاریخ و فرهنگ ایران آشنا شوند و مفاهیمی همچون شجاعت، عدالت، دوستی و همبستگی را بهتر درک کنند. شاهنامه کتابی است که هم ملی است و هم از نظر ادبی و زبانی در اوج است. آموزش شاهنامه هم به هویت و ارتقای فرهنگ ملی می‌انجامد و هم زبان و دستگاه استدلالی کودکان را به بهترین شکل می‌سازد.
رقیه صبوری مربی هنری: کودکان و نوجوانان یاد می‌گیرند که قهرمانان حقیقی را بشناسند آنها را الگو قرار دهند و از الگوهای نادرست فاصله بگیرند،حس میهن دوستی در آنها تقویت می‌شود .
نگار قربانی مربی فرهنگی: شاهنامه سراسر پند و حکمت است. در بزنگاه‌های مختلف مانند نبرد رستم و سهراب می بینیم که رستم چاره اندیشی می‌کند و اعضا با الهام گرفتن از این شخصیت‌ها یاد می‌گیرند که در بحران‌ها قبل از هر اقدامی ضمن صبر و تحمل به چاره‌اندیشی و حل مسئله بپردازند.
یا در ماجرای کاوه اهنگر می‌بینیم که کاوه با تدابیری که به کار می‌برد می تواند ضحاک را از بین ببرد. شاهنامه به بچه‌ها می‌گوید که اگر راستگو نباشد چه پیامدهایی در انتظار آنهاست یا پایان کار انسان هایی مانند ضحکاک چگونه است. شاهنامه دعوت به درستی و وفاداری می‌کند. و نکات اخلاقی را در خلال داستان‌های جذاب به کودکان می‌آموزد.
از میان مفاهیم طرح شده در شاهنامه چه مفاهیمی برای شما جذابیت بیشتری داشت؟
حمید رجبی مربی هنری: ما در خوشنویسی از اشعار شاهنامه با مفاهیم اخلاقی و نصیحت و پند و اندرز زیاد استفاده می‌کنیم. در واقع با یک تیر دو نشان می‌زنیم، هم خوشنویسی کار می‌کنیم هم پند اخلاقی می‌دهیم.
هانیه مرزبان مربی فرهنگی: من علاقه‌ی زیادی به زنان شاهنامه داشتم و دارم. در مورد آنان زیاد تحقیق کرده و مقاله‌ها و منابع مختلف را خواندم. به عنوان نمونه در مورد گردآفرید زیاد مطالعه کردم و عروسک گرد آفرید را ساختم .
رقیه صبوری مربی هنری: برای من صلح و دوستی، خداپرستی، دوری از شر و بدی، صبر و شکیبایی جذاب و تأثیر گذار است.
کدام قالب های هنری را برای کار در زمینه شاهنامه مناسب می دانید؟
حمید رجبی مربی هنری: قالب‌های هنری هرکدام شکل و حالت خاص خودش را دارد. اما برای کودکان و نوجوانان به نظرم اول نقاشی و تصویر سازی، دوم سفال و بعد هم خوشنویسی می‌توانند مناسب باشند.
هانیه مرزبان مربی فرهنگی: قالب نقاشی به نظر من مناسبتر است. با توصیفاتی که در مورد سیمرغ در شاهنامه خوانده بودم علاقه داشتم سیمرغ را به صورت نقاشی تجسم ببخشم. شخصیت گردآفرید به عنوان یکی از زنان اثر گذار که عاشق کودکان، جنگجو، محافظ سرسخت دژ سپید و ... بود، برایم جذابیت داشت. عروسک گرد افرید را ساختم دوست داشتم این ویژگی‌ها را به صورت نمادین در عروسکی که ساختم پیاده کنم.
هدی توسلی مربی هنری: تقریبا تمام قالب‌های تجسمی و نوشتاری، نمایشی، نقالی، کاردستی، حجم و... .
باتوجه به امکانات و رسانه‌های جدید چطور می‌شود از شاهنامه برای بچه‌ها گفت؟
زهره عیسی آبادی مربی ادبی: با توجه به امکانات و تکنولوژی‌های گسترده و گوناگون، می‌توان در زمینه‌ی این اثر بزرگ و ارزشمند پارسی، بصورت متنوع تولید محتوا کرد؛ تولید محتوا در این بخش شکل‌های متفاوتی دارد که باید علایق و سلایق کودکان و نوجوانان ( با توجه به سرگرمی‌های متنوع این دوره و عصر) را در نظر گرفت. اجرای نمایش، بازی‌های معمایی، تولید محتوا بصورت باز آفرینی اثر و یا تولید محتوا بصورت پویانمایی ( انیمیشن ) پادکست و بازی‌های رایانه ای از انواع این فعالیت‌هاست. بازی‌های رایانه‌ای ، با عناوین نجات رستم از هفت‌خوان یا اژدها، نجات جوانان از دست ضحاک و...
مهین گیمدی مربی فرهنگی: خب باتوجه به شرایط کنونی، می‌توان نیازسنجی کرد تا بهتر به شناخت علایق مخاطب به‌ویژه کودک و نوجوان پرداخت و می توان از علایق بچه ها مثل بازی رایانه ای یا ساخت انیمیشن و تیزر استفاده کرد.
هدی توسلی مربی هنری: با در نظر گرفتن نوع جنسیت اعضا و انتخاب درست صحنه‌های نبرد و نوع روایت‌های شاهنامه می‌توان بچه‌های امروز را با شاهنامه آشنا کرد.
استقبال اعضای کانون را از داستان‌های شاهنامه چطور ارزیابی می‌کنید؟
سعیده اسکندری مربی فرهنگی: بستگی به نحوه‌ی برخورد مربی و شروع اولیه آشنایی با شاهنامه دارد. اگر مربی بتواند شروع خوبی داشته باشد بچه ها همراه می‌شوند، مخصوصا به صورت جمعی خواندن شاهنامه را خیلی دوست دارند.
نگار قربانی مربی فرهنگی: استقبال اعضا از شاهنامه خوب است. بستگی به رویکرد مربی دارد که چگونه بخواهد آنها را به خواندن شاهنامه سوق دهد.
شاهنامه چقدر برای ایده گرفتن خودتان و اعضای کانون در اجرای فعالیت ها موثر بوده است؟
سعیده اسکندری مربی فرهنگی: با توجه به شخصیت‌پردازی قوی شاهنامه که چه از نظر ویژگی‌های فیزیکی و چه از نظر ویژگی‌های اخلاقی به خوبی توصیف شده‌اند و برای مخاطب قابل تجسم اند، ایده های جذاب و زیبایی برای کارهای مختلف هنری از جمله سفال و نقاشی و ... می توانند باشند.
موانع و سختی هایی در فرایند این جشنواره پیش رو داشتید؟
مریم میر سلطانی مربی مسئول فرهنگی: یکی از مشکلات پیش رو عدم آشنایی کامل مربیان با شاهنامه و شخصیتهای شاهنامه بود بنظر من ابتدا باید یک بلد شاهنامه پیدا می‌شد تا ابتدا کلاسهایی برای مربیان برگزار شود و سپس مربیان براین اساس به اعضا آموزش می‌دادند. آنچه مربیان به اعضا آموزش دادند در سطح کتاب‌های موجود در مرکز بود و دیگر اینکه کتاب‌های مناسب گروه سنی کودک در مورد شاهنامه در مرکز وجود نداشت .اگر چنین کتابهایی بود کودک هم با خواندن و لمس کردن داستان‌های شاهنامه با مفاهیم شاهنامه بهتر و بیشتر آشنا می شد.
پیشنهاد شما برای بهتر برگزار شدن چنین فراخوان‌هایی چیست؟
مریم منفرد مربی مسئول فرهنگی: فراخوان اجرایی با توجه به اینکه بار اول است که با این گستره برگزار می شود خوب است اما اگر ستونی برای مشارکت خانواده ها باشد مناسبتر است.
شخصیت محبوب کودکان در شاهنامه چه کسی بود؟
مریم منفرد مربی مسئول فرهنگی: برای دختران گردآفرید برای پسران رستم و سهراب و کاوه آهنگر
فاطمه نصیری مربی ادبی: به نظر می‌رسید رستم، شخصیت رستم هم برای نوجوان هم برای کودک جذاب است. چرا که هم تنومند و قدرتمند بود و هم علاقه‌مند به ایران.
مهزاد اردیبهشت مربی هنری: رستم، گردآفرید، دیو و زال
رستم به جهت دارا بودن صفات برجسته انسانی و داشتن مرام پهلوانی و کمک به همنوعان و زیردستانش در عین بزرگی و قدرت، گردآفرید به این جهت که زنان هم می‌توانند همچون مردان شجاعانه وارد میدان‌های مبارزه شوند و تصمیمات بزرگی بگیرند. دیو از این سو که کاراکتر دیو می‌تواند از نگاه کودک خوب یا بد باشد در عین اینکه کاملاً از نظر اندازه و ظاهر با انسان متفاوت است ولی در عین حال می‌تواند کنار او باشد یا در حال مبارزه با او باشد. پس غول هر کودکی می‌تواند ظاهری متفاوت و عجیب داشته باشد و زال به جهت نوع کاراکتر و ظاهرش و بزرگ شدن و زندگی کردن او در کنار سیمرغ.
فریده گرامی مربی مسئول فرهنگی : دخترها با گرد آفرید و زال و سهراب بیشتر ارتباط برقرار می‌کردند و پسرها با رستم ضحاک و اسفندیار چون ماجراجویی بیشتری داشت، بهتر ارتباط می گرفتند.
کدام حوادث شاهنامه برای کودکان جذابیت بیشتری داشت؟
فضه بیگدلی مربی فرهنگی: داستان سیمرغ
سعیده اسکندری مربی فرهنگی: حوادث عاشقانه، دلبستگی‌هایی که در دل سختی‌ها، اضطراب و دوری اتفاق می‌افتاد و بعضا همزمان با جنگ و ... بود، برای اعضا هیجان انگیز بود.
نوجوان‌ها بیشتر جذب کدام حوادث شاهنامه می‌شدند؟
فضه بیگدلی مربی فرهنگی: داستان هفت خان رستم را پسرهای نوجوان خیلی دوست داشتند ، داستان اسفندیار را دخترهای نوجوان خیلی دوست داشتند.
زهره عیسی آبادی مربی ادبی: در میان کودکان و نوجوانان پسر، اغلب بخش‌هایی که نبرد بین دو شخصیت در میدان جنگ اتفاق می‌افتاد مورد علاقه‌ی آنها بود. همانطور که پویانمایی داستان رستم و اسفندیار را برایشان به نمایش گذاشتم و پویا نمایی باز آفرینی این اثر در زمان حال و اتفاقات روزمره برایشان بسیار قابل توجه بود. در میان نوجوانان دختر توجه و علاقه به بخش هایی که زنان قهرمان، نقش آفرینی پر رنگی داشتند دیده می‌شد؛ مانند نبرد گرد آفرید و سهراب.
مهین گیمدی مربی فرهنگی: شاید آقاپسرها قسمت جنگ و نبرد و دختر خانم‌ها عاشقانه‌های شاهنامه
چه تفاوتی محسوسی بین نگاه و آثار اعضای پسر و دختر دیدید؟
فاطمه نصیری مربی ادبی: نوجوانان پسر بیشتر به جنگاوری، حماسه و قدرت خارق العاده شخصیتهای اسطوره‌ای شاهنامه جذب می‌شدند و دختران نوجوان به بخش‌های عاشقانه مثل آشنایی رودابه و زال یا رستم و تهمینه و...علاقه‌مند بودند. و تحت ثاثیر دلاوری و زیرکی گردآفرید قرار می‌گرفتند. داستان رستم و سهراب را با این که بارها شنیده بودند اما خواندن دوباره و روایت آن برای نوجوانان دختر و پسر جذاب بود.
سعیده اسکندری: وقتی یک داستان واحد را برای دختران و پسران می‌خواندیم و تولید اثر اتفاق می‌افتاد، پسرها جنبه‌ی حماسی ماجرا را بیشتر به تصویر می‌کشیدند و دخترها جنبه‌های عاطفی و مادرانه و همسرانه. البته این موضوع نسبی ست و به روحیه‌ی بچه ها هم بستگی دارد.
در انتخاب داستان‌های شاهنامه برای اعضای دختر و پسر چه ویژگی‌هایی را در نظر می گرفتید؟
مهزاد اردیبهشت مربی هنری: اینکه داستان در حد فهم و درک آنها باشد، شخصیتهای برجسته هر داستان که با توجه به اتفاقاتی که رخ می‌دهد و چالش‌های جالبی که برایشان در رابطه با دیگر شخصیتهای ایجاد می‌شود بتواند در اجرای اثر به اعضا کمک کند. برای اعضای دختر می‌توانیم روی شخصیتهای خانم تمرکز بیشتری داشته باشیم که می‌توانند نمونه‌های جالبی از شجاعت و جنگاوری‌های زنانه باشد.
سوده گرامی مربی مسئول فرهنگی: به سن اعضا و خصوصیات روحی اعضا توجه می‌کنم.
تهیه و تنظیم: فاطمه نوری