به گزارش ادارهکل روابط عمومی و امور بینالملل کانون، محسن ربانی در نشستی که با عنوان «عرفان و کودکی» در حاشیه برنامههای هفدهمین جشنواره ملی پژوهش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار شد گفت: قرار نیست به کودکان عرفان بیاموزیم باید تلاش کنیم سلوک عرفانی کودکان را تقویت کنیم.
او افزود: باید حس عرفانی بچهها را رشد دهیم چرا که بچهها عارف ذاتی هستند و این بزرگسالان هستند که آنها را از عرفان دور میکنند.
ربانی خاطرنشان کرد؛ عرفان بچهها در ناخودآگاه آنها و ابتدایی و خام است که باید پرورش پیدا کند گاهی میل اجازه نمیدهد حس عرفانی رشد کند اما روح باید همراه با جسم پرورش پیدا کند.
او اضافه کرد؛ کودک باید صبر، قناعت و زهد به معنای کنارهگیری از قضاوت دیگران را تجربه کند، کودکان در حضور زندگی میکنند نگران گذشته و آینده نیستند اما تکرار باعث از بین رفتن این حسها میشود و ما باید تلاش کنیم آن را تقویت و مانع ازبین رفتنش در کودکان شویم.
این پژوهشگر ادامه داد: کودکی دوره بودن است نه شدن دوره زندگی کردن است و عرفان برای کودک همین تقویت شور زندگی و خوشبینی و در عین حال رهایی از دنیا به معنای وابسته نبودن است.
ربانی همچنین در این نشست گفت: عرفان برای کودکان نیاز به مطالعههای مقدماتی دارد وقتی در مورد عرفان برای کودکان صحبت میکنیم باید بحثهای مقدماتی در مورد اینکه این دو واژه چه ارتباطی با هم دارند و مقصود ما از این مفهوم چیست بپردازیم.
او افزود: عرفان از واژه عربی عرفه به معنی شناخت گرفته شده است و در اسلام به دو دسته نظری و عملی تقسیم میشود. عرفان نظری در مورد انسان و جهان به عنوان دو پدیده که از سوی خدا خلق شدهاند و نسبتی که با احدیت دارد صحبت میکند و بر شهود استوار است.
مدیرکل پیشین کانون پرورش فکری استان قم در ادامه اظهار داشت بخش دیگر عرفان عملی است که به سه گانه خدا، انسان و هستی میپردازد و در مورد رابطه میان انسان و هستی با خدا صحبت میکند.
او ادامه داد؛ عرفان عملی تلاش میکند راههایی را به انسان نشان دهد که راه اصلی است و در حقیقت عرفان عملی شبیه اخلاق است که انجام فعالیتهای مثبت و دوری از رذایل را توصیه میکند.
ربانی گفت: عرفان کل بنای انسان را میسازد و به جزییات کاری ندارد کلیت فضای انسان برای عرفان دغدغه است اما وقتی از عرفان و کودکی صحبت میکنیم موضوع متفاوت است و نمیتوان در مورد مراحل نظری و عملی بحث کرد.
او اضافه کرد: وقتی از عرفان و کودکی حرف میزنیم درگیر اصطلاحها و واژهها نیستیم دوره کودکی دوره توان اندک است، کودکی دوره میل و خواستن، میل به دانستن و آگاهی است کودک نمیتواند ریاضت بکشد، عرفان به معنای شهود عشق، حقیقت و مواجهه با طبیعت است که با تمام وجود باید هستی، جهان و جلال خداوند را درک کنیم.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه عرفان میتواند نوعی زیست و سبک زندگی باشد یادآور شد: گاهی ممکن است فردی در روستا کشاورز یا چوپان باشد و بدون اینکه خودش متوجه باشد در اوج عرفان باشد.
او همچنین با بیان اینکه عرفان به معنای نوعی دیگر از مواجهه با هستی است، خاطرنشان کرد: نگاههای متفاوتی به هستی وجود دارد از قبیل نگاه عقلی و استدلالی که بر منطق استوار است یا علوم تجربی که نگاه اثباتگرایانه دارد و هر چیزی که قابل آزمایش و تعمیم باشد را میپذیرد در حالی که فضای عرفانی قابل تعمیم نیست و هر انسانی یگانه است و مشابه ندارد.
ربانی با اشاره به اینکه عرفان سبک زندگی تجربی نیست بیان داشت: زیست مناسکی و آیینی عرفان نیست، چسبیدن به پوسته و ظاهر دین است و این آیینها در صورتی نجاتدهنده است که ما را به باطن دین برساند چون هدف عرفان رشد و تعالیاست
او همچنین با بیان اینکه بخش عمدهای از عرفان، شریعت است ابراز داشت: عرفان اسلامی در ایران و شیعه رشد کرد و فرهنگ اسلام در ایران بارور و تناور شد و عارفان بزرگ تاکید دارند شریعت میتواند سالمترین نوع عرفان را به ما بدهد .
مدیرکل سابق کانون استان قم همچنین عرفانهای مدرن را دارای نگاه کاسبگرایانه و مناسکگرایانه دانست که به دنبال سود شخصی است و افزود: عرفان مدرن معتقد است معنایی وجود ندارد و معنا را ما میسازیم در حالی که در عرفان اسلامی معنا وجود دارد اما کشف کردنی است و بخشی از جلوه خداوند هستی است.
او اصل در عرفان اسلامی را نگاه کلان به هستی عنوان کرد که بخشی از آن تفکر و مهارت دانشی است که به خاطر تکرار به دست میآید و بازوهای عرفان است برای رسیدن به یگانگی و خودشناسی و اگر ظرفیتها را نشناسیم نمیتوانیم به یگانگی برسیم.
او یادآور شد هدف عرفان رسیدن به ارزش است که بخشی از آن تجربه و سلوک است، عرفان به زندگی معنا میدهد و اگر نباشد همهچیز پوچ و بیمعنا است.
ربانی مسئولیت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در این زمینه را بسیار سنگین دانست و گفت کانون مسئول حفظ شأن و حریم کودکان است.
نخستین نشست از مجموعه همایش عرفان و کودکی با حضور کارشناسان آموزش و پژوهش کانون سراسر کشور و برخط برای علاقهمندان روز ۲۵ آذر ۱۴۰۴ در قم برگزار شد.
برنامههای هفدهمین جشنواره ملی پژوهش از ۲۴ تا ۲۷ آذر ۱۴۰۴ در مجتمع پردیسان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قم در حال برگزاری است.
