به گزارش روابط عمومی اداره کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان همدان، نقالی یکی از انواع نمایش سنتی در ایران است. سابقه نقالی به عنوان کهن‌ترین شکل نمایش در ایران به دوران ایران باستان می‌رسد. پایه و اساس آیین نقالی همان قصه‌گویی و روایتگری است. نقل به معنی چیزی را جا به جا کردن است. نقال‌ها مردانی بودند که قصه جا به جا می‌کردند. قصه‌هایی به یادماندنی که فرهنگ هزاران ساله یک ملت را به نمایش می‌گذارد.
قصه‌های آیینی نقالی از دلیری و پاکی و جوانمردی می‌گوید. قهرمان‌های داستان با حوادث سخت زندگی رو به رو می‌شوند و نقال شرایط قهرمان در مواجهه با مشکلات را برای مخاطبانش توضیح می‌دهد و این قصه‌ها شرح یک واقعه به زبان شعر یا نثر است که در برابر جمع نقل می‌شود.
نقال هر بار خود را به جای یکی از شخصیت‌های داستان می‌گذارد و تلاش او در اجرای این نقش‌ها طوری است که بیننده‌ها باور می‌کنند که مردِ نقال هم قهرمان قصه است و هم سایر شخصیت‌های حول محور او.
نقال حال مجلس را در نظر می‌گیرد و بر اساس آن تصمیم می‌گیرد که چگونه اجزای روایت خود را بچیند. در حقیقت نقال هم بازیگر و روای است و هم کارگردان این نمایش آئینی. نقالی شیوه روایتگری اختصاصی ایرانیان است و مداحی نیز متاثر از آن است.
«نقالی» در ششمین اجلاس میراث معنوی ناملموس یونسکو در تاریخ ۲۷ نوامبر ۲۰۱۱ به ثبت جهانی رسید.
در حال حاضر نقالی و قصه‌های آئینی و سنتی در مراکز فرهنگی-هنری کانون پرورش فکری سراسر کشور مورد توجه ویژه قرار دارد و مربیان در این رشته با کودکان و نوجوانان تمرین کرده و آنها را برای ورود به جشنواره‌های ملی و بین‌المللی آماده می‌کنند.
در خصوص این شیوه قصه‌گویی با مهرداد کاووسی حسینی به گفت و گو نشستیم.
چه مدت است که در حرفه نقالی فعالیت می‌کنید؟
بیست سال است که در عرصه هنرهای نمایشی فعالیت می‌کنم و حدود ۱۵ سال در زمینه هنر نقالی به صورت تخصصی فعالیت دارم و در جشنواره‌های مقام آورده‌ام.
۳ دوره نقال برگزیده جشنواره زاگرس‌نشینان چهارمحال و بختیاری شهر لردگان، نفر برگزیده جشنواره نقشا، دو دوره جشنواره نقالان علوی، تندیس و دیپلم افتخار بیست و چهارمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی، تندیس و دیپلم افتخار بهترین نقال از بیست ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر آیین سنتی، سفیر فرهنگی شاهنامه و نقالی در نوروز ۹۸ در کشور روسیه و ...
قصه و قصه‌گویی از نگاه شما:
به نظر من هر اتفاق کوچک و بزرگی هر موضوعی هر آیین و خاطره‌ای و هر تاریخی قابلیت قصه شدن را دارد و قصه‌گویی بازسازی این نکات با بیان درست درک موقعیت، ایجاد شور و هیجان، همراه کردن مخاطب با قصه را قصه‌گویی می‌گویند.
به نظر شما قصه‌گویی چقدر در انتقال فرهنگ هنر و آداب و رسوم چه نقشی دارد؟
بی شک قصه‌گویی می‌تواند یکی از عناصر مهم در انتقال فرهنگ و آیین‌های هر سرزمینی به نسل و نسل‌های بعد داشته باشد.
این آیین ها و تاریخ را می‌تواند با قصه سینه به سینه و نسل به نسل منتقل کرد.
هرچند که با وجود تکنولوژی در عصر حاضر کار قصه و قصه‌گو سخت‌تر شده است.
در مورد قصه آئینی و سنتی توضیح دهید و اینکه چه تفاوتی با سایر روش‌ها دارد؟
نقالی و شاهنامه‌خوانی از هنرهای اصیل و ریشه‌دار کشور ماست که در یونسکو به ثبت رسیده است. این هنر کهن و مقدس از سال‌ها پیش قبل از همه‌گیری رسانه‌هایی چون رادیو و تلویزیون در مکان‌های مهم شهرها مانند چاپارخانه، کاروانسراها و قهوه‌خانه‌ها به اجرا در می‌آمده و مخاطبان بسیاری داشته است.
این هنر علاوه بر یک هنر اجرایی از لحاظ شناخت فرهنگ، تاریخ، هنر، ادبیات، خردورزی و ... به علاقه‌مندان و مخاطبان خود کمک کرده و اطلاعات می‌دهد.
هنر نقالی اهمیت ویژه‌ای در بین مردم ایران دارد چون یک هنر اصیل ایرانی است.
انتقال قصه‌های آیینی- سنتی و علاقه‌مند کردن نسل آینده به آن با وجود دسترسی این نسل به امکانات امروزی کار بسیار سختی است اما غیر ممکن نه.
تفاوت این بخش کمی در شیوه اجرا و انتخاب قصه‌هاست، برای مثال در نقالی لباس و منتشا حتما وجود دارد اما در قصه‌گویی‌های امروز این لباس در هر قصه‌ای می‌تواند متفاوت باشد.
چگونه می‌توان قصه را وارد خانواده‌ها و دنیای بچه‌ها کرد؟
برگزاری مسابقات و جشنواره‌ها مانند جشنواره قصه‌گویی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نقش بسیار مهمی دربردن قصه‌ها به دل خانواده‌ها دارد.
دیگر ارکان هنری کشور هم می‌توانند با کمک گرفتن از تجربیات کانون به این امر کمک کرده و البته نقش رسانه‌ها در ترویج و معرفی آن بسیار مهم است.
مطلبی هست در پایان بفرمایید:
در آخر امیدوارم فانوس کم جان هنر نقالی جان تازه‌ای بگیرد و نسل به نسل به آیندگان منتقل شود و آیندگان ما حافظان اصالت ما باشند.