کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هم‌زمان با بیست و یکمین هفته‌ی کتاب جمهوری اسلامی ده عنوان از پرخواننده‌ترین کتاب‌هایی را که در مراکزش مورد استقبال کودکان و نوجوانان قرار گرفته، معرفی کرده است.
این فهرست قابل تامل درحالی منتشر شده که کانون دارای یکی از بزرگترین شبکه‌های کتاب‌خانه‌ی کودک و نوجوان در ایران و به اذعان بسیاری از کارشناسان در سراسر جهان است.
کودکان و نوجوانان عضو ۸۷۴ مرکز ثابت، سیار شهری و روستایی و کتاب‌خانه‌های پستی کانون در سراسر ایران علاوه بر به امانت گرفتن کتاب از فعالیت‌های مرتبط با حوزه‌ی کتاب‌خوانی مانند بحث کتاب، کتاب‌خوانی و جلسات نقد کتاب نیز بهره‌مند می‌شوند.
در این میان در همایشی که روز ۲۸ آبان ۱۳۹۲ در مرکز آفرینش‌های فرهنگی‌هنری کانون تهران برگزار شد، مترجم دو عنوان از این کتاب‌ها و مولف یک کتاب دیگر با دریافت جایزه مورد قدردانی قرار گرفتند.
بر اساس آمارها، «گوسفندی که عصبانی بود، خیلی عصبانی» نوشته‌ی ژوزف تئوبالد با ترجمه‌ی معصومه انصاریان از چنان جذابیت‌هایی برخوردار بوده که کودکان ایرانی ۴۸ هزار و ۸۰۵ بار طی دو سال این کتاب منتشر شده توسط انتشارات کانون در سال ۱۳۸۸ را به امانت گرفته‌اند.
دیگر کتابی که در این آیین از مولف آن تجلیل شد کتاب «جزیره بی‌تربیت‌ها» نوشته‌ی شهرام شفیعی بود که به عنوان اولین کتاب پرخواننده‌ی تالیفی، ۳۹ هزار و ۹۱۵ بار در مراکز کانون به امانت گرفته شده است.
این کتاب البته بعد از کتاب پرطرف‌دار «گروفالو» نوشته‌ی جولیا دونالدسون در جدول کتاب‌های پرطرف‌دار کانون، در رده‌ی سوم قرار گرفته است.
در این مراسم البته از یک کتاب دیگر ناشری غیر کانونی نیز به تصمیم مسوولان کانون تقدیر شد. کتاب «عصر یخبندان» نوشته‌ی دوگل دیکسون با ترجمه‌ی نوشین ابراهیم اثر انتشارات پیدایش در این جدول اگر چه در رتبه‌ی ۴۲ قرار گرفته اما با ۱۸ هزار و ۱۲ بار امانت به عنوان پرخواننده‌ترین کتاب غیر کانونی معرفی شده است.
سامانه‌ی نرم‌افزار کتاب‌داری کانون این جدول را بر اساس دوره‌ی زمانی آغاز شده از ۱۰ مرداد سال ۱۳۹۰ تا ۳۱ تیر ۱۳۹۲ ارایه کرده است.
بر اساس آمار مورد مطالعه در این نرم‌افزار، کانون در دوره‌ی زمانی دو ساله دارای ۴۷۵هزار و ۳۹۲ عضو ثابت و ۱۲ هزار و ۴۶۳ عنوان کتاب در مراکز خود بوده که این اعضا در مجموع ۸ میلیون و ۹۴۰ هزار و ۷۶۶ بار این کتاب‌ها را به امانت گرفته‌اند.
بر اساس این گزارش در جدول کتاب‌های پرخواننده در مراکز کانون، پس از سه کتاب نخست، کتاب‌های «کاش خانه‌های شکلاتی وجود داشتند» نوشته‌ی الیف ادا تارتار با ترجمه‌ی نازنین نوتاش سنگتراش با ۳۶ هزار و ۲۲۶، «خفاش دیوانه» نوشته‌ی جین ویلیس با ترجمه‌ی معصومه انصاریان با ۳۵ هزار و ۵۵۳، «قصه‌ی عمو نوروز و خاله نوبهار» نوشته‌ی شکوه قاسم‌نیا با ۳۵ هزار و ۵۱، «شب بخیر خرس کوچولو» نوشته‌ی فرانک آش با ترجمه‌ی فاطمه ابطحی با ۳۱ هزار و ۱۹۳، «دعای موش کوچولو و خداحافظ راکون پیر» نوشته‌ی کلر ژوبرت به ترتیب با ۳۱ هزار و ۷۳ و ۳۰ هزار و ۱۵۲ و در نهایت «اون چیه که، اون کیه که» سروده‌ی مصطفی رحماندوست با ۲۹ هزار و ۹۶۴ بار در رده‌های چهارم تا دهم این جدول قرار گرفته است.
این درحالی است که آمار ۵ کتاب تالیفی در برابر ۵ کتاب ترجمه‌ای در این فهرست دارای توازن و نشان‌گر علاقه‌ی کودکان و نوجوانان ایرانی به آثار تالیفی است؛ البته در صورتی که این آثار از جذابیت‌های لازم برخوردار باشد.
هم‌چنین میزان استقبال از آثار منتشر شده در قالب طرح رمان نوجوان امروز که از سال ۱۳۸۸ در کانون و با هدف انتشار رمان برای نوجوانان کشور آغاز شد نیز در میان آثار پرمخاطب مراکز کانون از طریق همین سامانه قابل بررسی است.
در این میان بیش‌ترین استقبال نوجوانان ایرانی از این آثار متعلق به کتاب «هستی» نوشته‌ی فرهاد حسن‌زاده است که با ۲۲ هزار ۵۵۳ بار امانت در رتبه‌ی ۲۱ جدول قرار بگیرد.
پس از این اثر رتبه‌های ۴۱ و ۷۵ جدول نیز به آثار این مجموعه اختصاص یافته و بر اساس آن به ترتیب رمان «دختری با روبان سفید» نوشته‌ی مژگان کلهر با ۱۸ هزار و ۱۳۷ و «جزیره» داریوش عابدی با ۱۴ هزار و ۹۸۴ بار دومین و سومین اثری از رمان‌های نوجوان است که مخاطبان از آن‌ها استقبال کرده‌اند.
استقبال از آثار «کلرژوبرت» نویسنده‌ی فرانسوی مسلمان و ساکن ایران که اغلب آثارش علاوه بر ایجاد جذابیت‌های محتوایی و تصویری از درون‌مایه‌ای مذهبی برخوردار است، برتری آمار کتاب‌های به امانت گرفته شده در رده‌های سنی کودک نسبت به نوجوان با توجه به تعداد بیش‌تر اعضای کودک کانون نسبت به اعضای نوجوان آن و حجم کم کتاب‌های کودک، زمان متفاوت انتشار و ورود این آثار به مراکز کانون، وجود تعداد زیاد اعضای دختر نسبت به اعضای پسر و وجود تنوع قومی و نژادی در ایران از جمله شاخصه‌هایی است که در این تحلیل باید مورد توجه قرار بگیرد.
در عین حال در تحلیل این آمار باید به این مساله نیز توجه کرد که کتاب‌های مراکز کانون بدون ثبت در نرم‌افزار نیز مورد مطالعه‌ی کودکان و نوجوانان در محل مرکز قرار می‌گیرد و مربیان در فعالیتی با عنوان کتاب‌خوانی این آثار را با همراهی بچه‌ها می‌خوانند و کتاب‌های به امانت گرفته شده نیز اغلب توسط دیگر اعضای خانواده و برادران و خواهران آن‌ها نیز مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
نرم‌افزار کتاب‌داری کانون تمامی فعالیت‌های این مراکز را ثبت و نگه‌داری می‌کند.
این آمار که در حال حاضر بخشی از آن بر روی اینترنت نیز قابل مشاهده است بی‌تردید می‌تواند منبعی قابل توجه برای علاقه‌مندان به پژوهش در حوزه‌ی فرهنگ، هنر و ادبیات کودک و نوجوان در کشور به شمار آید. به همین دلیل مسوولان کانون در حال طراحی سایت جامعی هستند تا بتوانند این آمار را با کیفیتی بهتر و گسترده‌تر در اختیار مخاطبان خود قرار دهند.
گزارش از کیان جوادی منتشر شده در خبرنامه‌ی کانون مهر و آبان ۱۳۹۲
