نقش بازی و سرگرمی در تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان

بازی و سرگرمی‌های سازنده مهارت‌های ذهنی کودکان و نوجوانان را تقویت و جریان تعلیم و تربیت را متحول می‌کند.

به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مدیرعامل کانون در سفر به مازندران این‌بار به بیان دیدگاه‌های خود با موضوع بازی و سرگرمی و نقش آن در تعلیم و تربیت کودکان در ده بند جداگانه پرداخت.
علیرضا حاجیان‌زاده روز 16 اردیبهشت 1394 در جمع مربیان و کارشناسان کانون این استان و به بهانه‌ی قرارداشتن در هفته بزرگ‌داشت مقام معلم در سخنانی تاکید کرد: مربی‌گری مقام متعالی معلمی است و  ما معتقدیم مربیان کانون هم، معلم‌اند و از اصحاب تعلیم و تربیت؛ اما روش‌های ما روش مستقیم و مدرسه‌ای نیست بلکه تعلیم و تربیت در کانون با روش تفریح، سرگرمی و بازی محقق می‌شود.
به اعتقاد وی پشت صحنه تعلیم و تربیت کسب مهارت‌های ذهنی است و برای تحقق این مهم باید از حافظه محوری - که ما را از روش‌های اصیل تعلیم و تربیت دور می‌کند - فاصله بگیریم و قدرت تحلیل بچه‌ها و حل مساله را در میان آن‌ها بالا ببریم.
مدیرعامل کانون در این زمینه روی آوردن به فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقی را یکی از راه‌های جدی تقویت مهارت‌های عنوان کرد اما در عین حال تصریح کرد که بازی و سرگرمی می‌تواند با شیوه‌ای نرم و اوقات فراغتی این امر را محقق کند.
به گفته‌ی حاجیان‌زاده اضافه کردن عنوان سازنده به واژه سرگرمی‌ها در کانون به واقع چارچوب کلی کار ما در این حوزه مشخص کرده است و نشان می‌دهد اگر این روش را هدف‌مند دنبال نکنیم دچار آسیب می‌شویم و هر نوع اسباب بازی نمی‌تواند سازنده باشد.
وی در ادامه این سخنرانی در اردوگاه دلگشا کانون در شهرستان چالوس، وارد بحث اصلی شد و به تبیین ویژگی‌های اسباب‌بازی و سرگرمی‌های سازنده و نقش آن در تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان در ده بند پرداخت.
بر اساس این گزارش یادگیری و دانش‌افزایی به باورحاجیان‌زاده نخستین ویژگی بازی و سرگرمی‌های سازنده است که می‌تواند سطح یادگیری و دانش مخاطبان را بالا ببرد و بسیاری از هدف‌هایی را که ما از طریق مطالعه و تحقیق و یادگیری رسمی به دنبال آن هستیم از این راه به دست آوریم. مربیان کانون هم می‌توانند با روش بازی و سرگرمی فعالیت‌هایی را مانند قصه‌گویی و  کتاب‌خوانی جذاب‌تر کنند.
وی پرورش خلاقیت را دومین ویژگی تربیتی بازی و سرگرمی برشمرد و توضیح داد: سرگرمی تنها نباید به بچه‌ها آموزش و اطلاعات دهد بلکه می‌تواند مهارت‌ها و خلاقیت‌های فرهنگی، ادبی و هنری آنان را نیز تقویت کند از این راه ممکن است بچه‌ها حتی مسیر شغلی خود را پیدا کنند.
سومین ویژگی تربیتی بازی و سرگرمی به اعتقاد مدیرعامل کانون می‌تواند آشنا شدن مخاطبان با فضای مجازی و فن‌آوری‌های روز باشد و او البته در تشریح این ویژگی توضیح داد که نسل جدید نسبت به پدر و مادرهای خود اطلاعات بیشتری در این زمینه دارند و والدین و مربیان باید تلاش کنند تا با فرهنگ‌سازی، زمینه‌های خود مراقبتی در میان کودکان و نوجوانان فراهم شود.
حاجیان‌زاده در این زمینه افزود: در بازی‌های جدید موارد خشونت‌آمیز، مفاسد اخلاقی و لهو و لعب یا حتی مواردی خنثی که دارای هیچ یک از این ویژگی‌ها نیست اما باعث به بطالت گذراندن وقت بچه‌ها می‌شود، به چشم می‌خورد اما ما باید علاوه بر ایجاد خود مراقبتی، تلاش کنیم تا ارتباط‌های سالم خانوادگی جای خود را به ارتباط در شبکه‌های اجتماعی ندهد و به صورتی منضبط و مراقبت شده به سمت این بازی‌ها و فن‌آوری‌ها برویم.
وی در ادامه و در تشریح چهارمین ویژگی تربیتی بازی و سرگرمی بر اهمیت ترویج سبک زندگی اسلامی و ایرانی از این طریق تاکید کرد و گفت: مقام معظم رهبری بارها بر اهمیت ترویج این امر و حتی ساخت عروسک‌های اسلامی و ایرانی با همین هدف تاکید کردند. برخی از عروسک‌های خارجی مروج فرهنگ غربی و برهنگی است در حالی که ما می‌توانیم از این راه سبک زندگی خود را به بچه‌ها معرفی کنیم.
مدیرعامل کانون پنجمین ویژگی تربیتی بازی و سرگرمی را مانوس شدن کودکان و نوجوانان با طبیعت و محیط زیست عنوان کرد و افزود: بچه‌ها نباید تنها در یک مکان بنشینند و با اسباب‌بازی‌های خود سرگرم شوند بلکه این جنبه نیز مهم است که کودکان را از این طریق با خلقت خداوند و محیط زیست آشنا کنیم.
حاجیان‌زاده در ادامه این موضوع را به ششمین ویژگی تربیتی بازی و سرگرمی ارتباط داد و گفت: بازی نباید تنها ساکن و راکد باشد بلکه سوق دادن مخاطبان به تحرک جسمی و ورزش، در عین حال باعث سلامت جسم آنان خواهد شد.
وی با بیان این که تقویت فرهنگ کار و تلاش در میان کودکان و نوجوانان، بسیار مهم است، از لزوم تقویت دست ورزی بچه‌ها به عنوان هفتمین ویژگی و عاملی برای آشنا کردن مخاطبان با فرهنگ کار و معرفی مشاغل به آنان نام برد.
هشتمین ویژگی تربیتی بازی و سرگرمی به اعتقاد مدیرعامل کانون ایجاد مهارت برقراری ارتباط با هم‌سالان و تقویت کارِ گروهی در میان آنان است و او در این زمینه خاطر نشان کرد که بازی و سرگرمی گروهی باعث می‌شود آنان چگونگی تقسیم کار، رهبری و تعاون و همکاری را فرابگیرند.
حاجیان‌زاده در عین حال قرارگرفتن بچه‌ها در فضاهای فرهنگی و هنری و استفاده آنان از فیلم‌ها و ارتباط با جریان سینما و حضور در تئاتر را نهمین ویژگی بازی و سرگرمی عنوان کرد.
دهمین و آخرین بخش دیدگاه‌های مدیرعامل کانون در این زمینه با عنوان جریان یافتن دین و دین‌مداری در زندگی بچه‌ها از طریق بازی و سرگرمی مطرح شد و او گفت: بچه‌ها تنها از طریق مساجد و هیات‌های مذهبی و نشستن پای منابر دین را دریافت نمی‌کنند  بلکه بازی و سرگرمی می‌تواند در لایه‌های پنهان  و شالوده خود مروج دین‌داری باشد.
در پایان این نشست نیز مدیرعامل کانون به پرسش‌های کارشناسان و مربیان کانون پاسخ گفت.
وضعیت ادامه‌ی اجرای طرح کتاب‌های خودمان از جمله سوال‌های برخی از مربیان و کارشناسان دست به قلم و هنرمند کانون بود که مدیرعامل در پاسخ به آن از توقف اجرای آن به شیوه سابق خبر داد و در توضیح این امر گفت: حک شدن عنوان خودمان بر روی این کتاب‌ها به نوعی خوش‌آیند نیست چرا که ما با این کار به همکاران خود می‌گوییم «اثر شما از قابلیت و استانداردهای لازم کانون برخوردار نبود ولی ما آن را با عنوان دیگری منتشر کردیم» در حالی که باید کانونی‌ها نویسندگان مطرح کانون باشند و آثار آن‌ها در صورت دارابودن شرایط با نشان اصلی کانون منتشر شود.
حاجیان‌زاده در عین حال افزود که ادامه این طرح با سازوکارهای دیگری در مرکز تجربیات هنری و ایده‌های نو پیگیری می‌شود.
وی همچنین باردیگر بر اهمیت استفاده بیشتر از اعضای ارشد کانون تاکید کرد و گفت: در این زمینه دغدغه داریم و در حال طراحی راه‌کارهایی برای استفاده از توان و ظرفیت‌های این اعضا هستیم در این زمینه از پیشنهادهای مربیان هم استقبال می‌کنیم.
در ابتدای این نشست قاسم عزیززاده گرجی مدیرکل کانون استان مازندران با ارایه‌ی گزارشی از فعالیت‌های کانون این استان توضیح داد که 29 مرکز فرهنگی هنری کانون شامل 25 مرکز ثابت، 3 مرکز سیار روستایی و یک کتاب‌خانه پستی در سطح این استان فعالیت می‌کند.
وی توجه به برنامه‌ریزی، تلاش برای فرآیند محور شدن همه فعالیت‌های مراکز، ایجاد انسجام بین فعالیت‌های فرهنگی، هنری و ادبی، افزایش توانمندی‌های مربیان و اعضا با مولفه‌های هویت بومی و محلی و توسعه کتاب‌خوانی بر اساس راهبردهای تبیین شده مدیرعامل را از جمله مواردی عنوان کرد که در برنامه‌ریزی‌های کانون مازندران مورد توجه قرار گرفته است.

اجرای سرود توسط اعضای یکی از مراکز کانون استان نیز از جمله برنامه‌های این جلسه بود.