اگر معلم کتاب‌خوان نباشد، نمی‌تواند دانش‌آموز را به مطالعه ترغیب کند

مدیر کل فرهنگی‌هنری وزارت آموزش ‌و پرورش می‌گوید که مطالعه‌ی کتاب‌های غیردرسی فضای ذهنی بچه‌ها را باز می‌کند و به آن‌ها آرامشی می‌دهد تا بهتر به مباحث درسی بپردازند.

به گزارش اداره‌کل روابط عمومی و اموربین‌الملل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مهدی علی‌اکبرزاده، درباره‌ی برنامه‌های این اداره‌کل برای ترویج کتاب‌خوانی در مدارس کشور به روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون می‌گوید: اداره‌‌کل فرهنگی و هنری وزارت آموزش‌وپرورش همه‌ساله برای ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی مسابقاتی برگزار می‌کند. امسال سی و سومین دوره‌ی این مسابقات در حال اجرا است و در تابستان سال 94 هم مرحله‌ی کشوری آن اجرا می‌شود. همین‌طور مسابقه‌ای تحت عنوان تدوین مقالات پژوهشی در برنامه‌ی کاری خودمان داریم که در قالب مسابقات فرهنگی‌هنری ما گنجانده شده است. طبیعتا دانش‌آموزان برای تدوین این مقالات باید مطالعه کنند.
او در حاشیه‌‌ی هفدهمین جشنواره‌ی کتاب کودک و نوجوان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان درباره‌ی این برنامه‌ها می‌افزاید: کارگروه کودک‌ونوجوانِ دبیرخانه‌ی نهضت مطالعه‌ی مفید در اداره‌‌ کل فرهنگی‌هنری آموزش‌وپرورش مستقر است. وظیفه‌ی ما در این کارگروه تدوین برنامه‌های لازم با مشارکت نهادهای مرتبط برای دانش‌آموزان دوره‌های تحصیلی یا کودکان شش سال به بالا، کودکان چهار تا شش سال و همین‌طور کودکان زیر چهار سال است.
وی ادامه می‌دهد: در اقدامی دیگر هم برای احیای کتاب‌دار در مدارس ماده ‌واحده‌ای را تقدیم شورای عالی آموزش‌وپرورش کرده‌ایم که در حال بررسی است.
به گفته‌ی این مسوول آموزش‌وپرورش، نهضت مطالعه‌ی مفید یکی از دبیرخانه‌های زیرمجموعه‌ی شورای عالی انقلاب فرهنگی است. معاونت‌های مختلف آموزش‌ و پرورش خصوصا معاونت آموزش ابتدایی و دفتر آموزش پیش‌دبستانی، کانون پرورش فکری کودکان ‌و نوجوانان، صدا و سیما و دیگر ارگان‌های مسوول در این زمینه عضو نهضت مطالعه‌ی مفید هستند.
او درباره‌ی برنامه‌های این کارگروه می‌گوید: مواردی در کارگروه مطرح شده و آن‌ها را به دبیرخانه‌ی نهضت اعلام خواهیم کرد که یکی از این طرح‌ها تشکیل کارگروه آموزش کتاب‌خوانی به معلمان و مربیان توسط اعضا است. کانون پرورش فکری و معاونت آموزش ابتدایی برای این کار اعلام آمادگی کرده‌اند.
علی‌اکبرزاده هم‌چنین تصریح دارد که طرح دیگر این نهاد، ایجاد کتاب‌خانه‌های تخصصی برای کودکان ‌و نوجوانان از طریق نهاد کتاب‌خانه‌های عمومی کشور است: نشر کتاب برای کودکان ‌و نوجوانان، نوع و جنس کتاب به خصوص برای کودکان زیر چهار سال که نیازهای خاصی دارند، ایجاد فضاهای مطالعه‌ی خاص کودکان ‌و نوجوانان، استفاده از قابلیت‌های صدا و سیما برای ترویج کتاب ‌و کتاب‌خوانی کودکان و نوجوانان و ترویج کتاب‌ و کتاب‌خوانی از طریق کتاب‌خانه‌ی کانون‌ مساجد از دیگر طرح‌های در حال بررسی این کارگروه است.
او می‌افزاید: در اداره‌ی کل فرهنگی‌هنری آموزش ‌و پرورش هم در حال برنامه‌ریزی برای تجهیز کتاب‌خانه‌ی مدارس هستیم. در این زمینه تفاهم‌نامه‌ای با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی امضا کرده‌ایم. الان در مراحل برنامه‌ریزی برای اجرای تفاهم‌نامه هستیم تا با مشارکت هم بتوانیم کتاب‌خانه‌های عمومی و کلاسی مدارس ابتدایی را به کتاب‌های مناسب سن دانش‌آموزان تجهیز کنیم.
وی هم‌چنین می‌گوید: اخیرا هم کمک‌هایی در حد 300 میلیون تومان در قالب بسته‌های فرهنگی و لوح‌های فشرده برای مدارس متوسطه‌ی شهرهای مرزی کشور ارسال کرده‌ایم. این طرح قبل از دهه‌ی فجر شروع و همه‌ی بسته‌ها به مدارس مورد نظر ارسال شده است.
به گفته‌ی این مسوول آموزش و پرورش کشور، با تشویق ناشران از طریق مشارکت آن‌ها در نمایشگاه‌های کتاب، قدمی در زمینه‌ی طراحی و تولید کتاب‌های مناسب برداشته شده است: امسال 50 هزار نمایشگاه کتاب در 50 هزار مدرسه را برگزار کردیم و می‌شود گفت نیمی از مدارس کشور در هفته‌ی کتاب شاهد برگزاری آن بودند. کتاب‌های روز ارسالی توسط ناشران که مورد تایید کارشناسان آموزش ‌و پرورش هم بود را در این نمایشگاه‌ها عرضه کردیم.
او می‌افزاید: هدف‌مان این بود که بچه‌ها با کتاب‌های روز آشنا شوند، آن‌ها را ورق بزنند، رایحه‌شان را استشمام کنند و با آن‌ها دوست شوند. علاوه بر آن تصمیم گرفتیم کتاب‌های باقی مانده‌ به جای بازگشت به مرکز در کتاب‌خانه‌ی مدارس قرار بگیرد تا همه‌ی دانش‌آموزان از آن استفاده کنند.
علی‌اکبرزاده ادامه می‌دهد: امسال برای برگزاری دوازدهمین نمایشگاه «یاد یار مهربان» هم با شهرداری مشارکت داشتیم. در این نمایشگاه به مدارس مختلف تهران و برخی از شهرستان‌های اطراف، کانون‌های فرهنگی تربیتی و پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی تا سقف مشخصی کارت پول (بن‌های خرید کتاب) داده شد. در ایام نمایشگاه مسوولان مدارس به همراه چند نفر از دانش‌آموزان آمدند، کتاب‌های مورد نیازشان را خریدند و به مجموعه‌ی کتاب‌خانه‌ی مدرسه‌شان اضافه کردند.
این مدیرکل آموزش و پرورش هم‌چنین می‌گوید که به عنوان عضو کارگروه ایجاد کتاب‌خانه‌ی دیجیتال هستیم که از طریق شورای عالی مجازی در حال برگزاری است. فعالیت‌هایی برای ارتباط با ناشران انجام می‌دهیم تا از نیازهای روز دانش‌آموزان و مدارس مطلع باشند و در نشر کتاب آن‌ها را مد نظر قرار دهند. با خود مدارس هم ارتباط داریم. معمولا مجموعه‌ی مسوولان ما از کتاب‌خانه‌ی مدارس بازدید و تلاش می‌کنند نیازها را برطرف کنند، یا در صورت لزوم آن‌ها را به ما انتقال دهند.
وی هم‌چنین در پاسخ به سوالی مبنی بر این‌که برای تلفیق مطالعه‌ی غیردرسی با ساعت‌های درسی دانش‌آموزان برنامه‌ای ندارید، می‌گوید: می‌شود در هفته یک ساعت از زنگ انشا یا ادبیات را به کتاب‌خوانی اختصاص داد و یا کتاب‌هایی برای خلاصه‌نویسی و ارایه در کلاس به دانش‌آموزان معرفی کرد. در واقع این طرح به نوعی یکی از مطالبات ریاست جمهوری در زمینه‌ی کتاب‌خوانی است. ایشان عنوان کردند در صورت امکان در مدارس ساعاتی به کتاب‌خوانی اختصاص داده شود و بچه‌ها کتاب‌ها را مطالعه و خلاصه‌نویسی کنند.
وی ضمن این‌که این طرح را بسیار خوب ارزیابی می‌کند، تاکید دارد که اگر بخواهیم از ساعات درسی استفاده کنیم باید در مسیر خاص خودش قرار بگیرد و برای این کار شورای عالی آموزش ‌و پرورش باید طرحی تصویب کند تا در برنامه‌های درسی آموزش و پرورش اجرا شود، اضافه می‌کند: یکی از فعالیت‌های مربیان پرورشی ما در مدارس معرفی کتاب به دانش‌آموز است. در اکثر مدارس ما خصوصا مدارس پایه‌ی ابتدایی دانش‌آموزان این کتاب‌ها را در ساعات غیردرسی مطالعه و بعد در مورد آن گفت‌وگو می‌کنند. برنامه‌های درسی در مقاطع مختلف فشرده است و امکان ایجاد شرایط این چنینی محدود است ولی ما همیشه به مربیان‌مان توصیه می‌کنیم که دانش‌آموزان را به سمت مطالعه‌ی کتاب‌های غیردرسی هدایت کنند.
او تاکید دارد که مطالعه‌ی کتاب‌های غیردرسی فضای ذهنی بچه‌ها را باز می‌کند و به آن‌ها آرامشی می‌دهد تا بهتر به مباحث درسی بپردازند: استفاده‌ی صرف از کتاب‌های درسی ذهن دانش‌آموزان را کلیشه‌ای بار می‌آورد و این خطرناک است. به همین دلیل خیلی از مربیان پرورش ما مانند مربیان کانون پرورش فکری جلسات گفت‌وگو در مورد کتاب‌های غیردرسی برگزار می‌کنند.
او می‌گوید: یکی از برنامه‌های دیگر مدارس هم معرفی کتاب در قالب روزنامه‌های دیواری است که با نظارت مربیان پرورشی انجام می‌گیرد. دانش‌آموزی کتابی را از طریق روزنامه‌ی دیواری معرفی می‌کند تا دیگران هم به مطالعه‌ی آن ترغیب شوند. از طرفی بعد از حذف پست کتاب‌دار، خیلی از بچه‌ها این مسوولیت را به دست گرفته‌اند و کتاب‌خانه‌‌ی مدرسه‌شان را خودجوش اداره می‌کنند.
مدیرکل وزارت آموزش و پرورش کشور در حاشیه‌‌ی هفدهمین جشنواره و نمایشگاه کتاب کودک و نوجوان که از 18 تا 24 بهمن در خیابان حجاب تهران درحال برگزاری است، می‌گوید: امیدوارم کتاب‌خوانی در کشور جا بیفتد، به خصوص با توجه به این‌که در کشور ما نشر کم نیست و در گروه‌های سنی مختلف کتاب داریم. او تصریح دارد که این فرهنگ زمانی جا می‌افتد که من معلم، پدر یا مادر خودم کتاب‌خوان باشم. اگر من اهل مطالعه نباشم نمی‌توانم به دانش‌آموزم بگویم کتاب بخوان.